Po rozstaniu z partnerem A. nie może spać, dręczą go koszmary, ma depresję. Utrzymuje kontakty tylko z matką eksa, Marią. Pewnego dnia stwierdza, że nikt go nie dostrzega. Może kraść, zabijać. Tylko Maria go widzi. Wyznaje mu, że jej życie nigdy nie miało sensu i że nienawidzi tego świata. Postanawiają wymordować episkopat polski, co też czynią, a następnie niszczą cały świat. Gdy wracają do domu, Maria powoli znika. A. zostaje sam, szczęśliwy.

O AUTORZE
Bartosz Żurawiecki (ur. 1971) – dziennikarz, krytyk filmowy, felietonista, pisarz i dramaturg. Publikuje w „Przekroju", "Replice", "Filmie", „Dialogu”, „Ha!arcie”, „dwutygodniku.com”, na stronach wp.pl i onet.pl. Prowadzi blog filmowy kanału ale kino!. Laureat Nagrody im. Krzysztofa Mętraka dla młodego krytyka filmowego (1996). Autor powieści Trzech panów w łóżku, nie licząc kota(2005) i Ja, czyli 66 moich miłości (2007), a także zbioru dramatów Erotica alla polacca. Nowele dramatyczne (2005). Współautor książek Homofobia po polsku (2004), Autorzy polskiego kina (2004) i Parametry pożądania: kultura odmieńców wobec homofobii(2006).

Podobno nigdy nie stworzyliśmy żadnej istotnej dla światowej historii religii herezji. My, Polacy, Słowianie, lud prosty, słudzy Maryi, rodacy Popiełuszki, Faustyny Kowalskiej i Wojtyły. Dla nas święcone wigilijne karpie, pierwsze komunie, papieskie makatki, dziewczynki sypiące kwiaty na procesjach, nie namiętne doktrynalne spory, śmiałe teologiczne tezy, wolność myślenia o najwyższych stawkach: Bogu, zbawieniu, źródłach objawienia.
W książce Bracia polscy. Przewodnik Krytyki Politycznej pokazujemy, że to tylko stereotyp. Cofając się do XVI stulecia, do początków epoki nowożytnej, odkrywamy w polskiej myśli religijnej herezję odważną, nowoczesną, najsilniej odpowiadającą naszym współczesnym etycznym intuicjom – polski arianizm, braci polskich.
Ich chrześcijaństwo nie było chrześcijaństwem rytuału i transcendencji, ale żywej etycznej międzyludzkiej wspólnoty. Czytani na całym kontynencie, bracia polscy mogą być traktowani jako prekursorzy wczesnego Oświecenia – linii myśli, która od Spinozy wiedzie ku najbardziej radykalnej współczesnej myśli demokratycznej. Przypominamy teksty teologów z XVI i XVII wieku i zestawiając je ze współczesnymi komentarzami, odkrywamy urwaną ścieżkę polskiego Oświecenia.

Tego się nie spodziewaliśmy. Michał Sutowski przed referendum rozważał scenariusze po różnych jego wynikach, ale – bądźmy szczerzy – Brexit wielu zaskoczył. Jak bardzo niespodziewane było rozstrzygnięcie czerwcowego referendum dobrze oddają spontaniczne reakcje publicystów, komentatorów oraz ruchów społecznych jak Diem25 czy partii Razem. Zebrane w jednym miejscu teksty, które ukazały się na witrynie Dziennika Opinii Krytyki Politycznej, pokazują to, o czym nie wiedziała większość Brytyjczyków głosujących za wyjściem. Są wyrazem troski o przyszłe losy Europy i wynikają z poczucia, że dziś bardziej niż kiedykolwiek potrzeba jej solidarności.

Wciąż nie wiemy, jakie będą konsekwencje decyzji Brytyjczyków, którą zaskoczeni byli sami jej zwolennicy. Z fascynacją i niepokojem obserwujemy zmiany w brytyjskiej polityce – w tym nominację nowej premier czy ministra spraw zagranicznych. Jednego można być jednak pewnym – nad populistyczną dynamiką uruchomioną w referendalnej kampanii nikt nie sprawuje już kontroli. Ale i tak warto wiedzieć, o co w tym wszystkim chodzi.

W setce zebranych w niniejszym tomie tekstów polskich autorek i autorów – od Adama Mickiewicza, przez Jarosława Iwaszkiewicza czy Irenę Krzywicką, po Ingę Iwasiów i Jacka Dehnela – wyłania się ważna część polskiej literatury i społeczeństwa od końca XVIII do początku XXI wieku. Fragmenty prozy, szkice eseistyczne czy poezja, nie są tu jedynie świadectwem różnorodnych zjawisk literackich, lecz przede wszystkim znakiem zmieniających się wzorów i norm społeczno-kulturowych. „Dezorientacje…” wpisują się przez to w kontekst globalny – „queer studies”; ale i lokalny nawiązując do legendarnej antologii Marii Janion z lat 80. „Transgresje”.

Ta antologia ukazuje nie tylko reprezentacje nienormatywnych seksualności i płci na tle zmieniających się historycznie norm kulturowych, ale i wskazuje na wątki, historie, i przemilczane elementy życia twórców i twórczyń, o których dotychczas mówiono jedynie w wąskich kręgach literaturoznawców. Książka nie tyle odkrywa nieznane, co przywraca do głównego nurtu polskiej literatury i kultury ważne dla zrozumienia współczesności zjawiska, teksty i autorów.

Gender – najpopularniejsze słowo ostatniego roku. Dla jednych niewinne pojęcie socjologiczne, dla innych ideologia gorsza od nazizmu i komunizmu. Podobno wysadza dzieci z płci biologicznej, rozbija rodziny, niszczy podstawy cywilizacji. Ale czy rzeczywiście? Uważamy, że nie. Płci biologicznej nie da się zmienić, można ją co najwyżej skorygować. Dzięki prawu osób homoseksualnych do zakładania rodzin, będzie ich jeszcze więcej. A podstawą cywilizacji jest zdolność wzajemnego zrozumienia. Ciągle wierzymy, że jest to możliwe. Dlatego wydajemy ten przewodnik.

Wśród autorów m.in.: Judith Butler, Kinga Dunin, Małgorzata Fuszara, Maciej Gdula, Ewa Graczyk, Anna Grodzka, Agnieszka Graff, Ewa Łętowska, Jaś Kapela, Michael S. Kimmel, Marta Konarzewska, Lucyna Kopciewicz, Agnieszka Kościańska, Kaja Malanowska, Zuzanna Radzik, Sławomir Sierakowski, Kazimiera Szczuka.

Holland. Przewodnik Krytyki Politycznej jest pierwszą od lat, kompletną publikacją na temat dorobku reżyserki, która po W ciemności i wyprodukowanym dla czeskiego HBO miniserialu Gorejący krzew znów znajduje się u szczytów filmowej sławy. Książka łączy nowatorską formę z interesującą, proponującą nieoczywiste interpretacje treścią. Idąc tropem najwspanialszych tradycji polskiego kina, z czasów, gdy jego największe sukcesy łączyły się ze słowem „zespół” prezentujemy dzieło zbiorowego wysiłku grupy autorów i autorek: filmoznawców, historyczek, poetek, muzyków.
Książka ma charakter warsztatowego eksperymentu, przygląda się dorobkowi Agnieszki Holland przy pomocy różnych narzędzi teoretycznych i różnych form: wywiadu, filmoznawczej rozprawy, eseju wizualnego, dyskusji, wspomnień z planu. Tom otwierają i zamykają dwa wywiady z reżyserką, pierwszy autorstwa Agnieszki Wiśniewskiej, drugi Cezarego Michalskiego. Autorka Europa Europa mówi w nim o swoim doświadczeniu dwóch rewolucji (praskiej wiosny i „Solidarności”), sypie anegdotami z historii polskiego kina, odsłania kulisy swoich filmów, dzieli się przemyślanami na temat współczesnej sytuacji politycznej.
Takie autorki i autorzy jak Maria Janion, Kazimiera Szczuka, Marta Konarzewska, czy Jakub Majmurek, badają związki reżyserki z tradycją romantyczną, polityczne stawki jej twórczości, przyglądają się jak jej filmy budują mit dzieciństwa, czy konstruują wzorce kobiecości i męskości. Tym ostatnim w kinie Holland przygląda się w swoim eseju wizualnym Jagoda Murczyńska.
Do spojrzenia na dzieło Holland zaprosiliśmy także artystów tworzących w innych mediach. Dramturżka i reżyserka teatralna Weronika Szczawińska pisze o Aktorach prowincjonalnych; poeci i poetki roczników 80. (Jaś Kapela, Szczepan Kopyt, Joanna Dziwak) dyskutują o Całkowitym zaćmieniu, a pianista Marcin Masecki i animator życia muzycznego Wojtek Zrałek-Kossakowski o Kopii mistrza

Najnowszy, 40-41 numer Krytyki Politycznej to efekt dłuższej pracy kilku osób: Oleksija Radynskiego, Pauli Strugińskiej, Zofii Waślickiej, Artura Żmijewskiego i członków grupy Winter Holiday Camp. Publikujemy w nim rozmowy z pracownikami instytucji kultury – głównie z ich dyrektorami – od galerii sztuki współczesnej po muzeum historyczne. Chcemy dowiedzieć się od nich, czym te instytucje są, jak chcą wpływać na sferę publiczną, jakie warunki pracy oferują zatrudnionym, od kogo i czego się uzależniają. Interesuje nas, jak jest naprawdę. Rozmowy prowadzone były w Polsce i w Ukrainie. W każdym przypadku interesowała nas struktura instytucji, jej cele i misja, relacje w zespole – czyli obszary, które determinują jakość pracy i określają tożsamość miejsca.
Wśród rozmówców znaleźli się m.in. Wojciech Krukowski, Fabio Cavalucci, Anda Rottenberg, Joanna Mytkowska, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Agnieszka Morawińska, Hanna Wróblewska, Jarosław Suchan, Jan Ołdakowski, Maria Zadorożna.
W numerze znajdziemy też kulisy powstawania dwóch potencjalnie kluczowych instytucji kultury w Polsce: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i POLIN - Muzeum Historii Żydów Polskich, opowiedzianą przez ludzi bezpośrednio zaangażowanych w ich realizację i budowę.

Indie były i są dla nas wielką niewiadomą. Pozostały krajem tajemniczej egzotyki, gdzie wszystko jest inaczej i bardziej. Nowy orientalizm jest jednak subtelniejszy, często skrywa się za parawanem wrażliwości społecznej. Kiedy załamujemy teatralnie ręce nad utrzymującymi się podziałami kastowymi i jednocześnie oburzamy, gdy obok slumsów wyrastają luksusowe siedziby potentatów IT, nie przejdzie nam przez myśl, że moglibyśmy z indyjskich przykładów dowiedzieć się na przykład czegoś o polskiej transformacji. Chcemy budować gospodarkę opartą na wiedzy? To zobaczmy, jak Indie modernizują się dzięki kultowi nauki (pisze o tym Marcin Zaród) i na jakie problemy natykają się radykalne projekty walki z wykluczeniem cyfrowym (opowiada o tym w reportażu o „komputerze Gandhiego” Siddhartha Deb). Wierzymy, że lekarstwem na fanatyzm religijny jest kapitalistyczna prosperita? Prześledźmy nakreśloną przez Vinoda K. Jose karierę polityczną Narendry Modiego, pupilka zagranicznych inwestorów, kandydata hinduistycznej prawicy na premiera, którego obarcza się odpowiedzialnością za krwawe pogromy antymuzułmańskie. A może pocieszamy się, że choć Polska ma jeszcze wiele do zrobienia w kwestii równouprawnienia kobiet i mężczyzn, to przynajmniej nie jest u nas tak źle, jak w Indiach? Urvashi Butalia pokazuje, że pod wieloma względami indyjski ruch feministyczny jest dużo bardziej postępowy, choć do nas docierają akurat jedynie informacje o kolejnych brutalnych gwałtach w Delhi, Mumbaju czy Kalkucie. Wśród autorów również m.in. Arundhati Roy, Dipesh Chakrabarty, Richard Stamp, Igor Stokfiszewski, Sebastian Cichocki. Do tego rysunki Prabhakara Pachpute i projekty pochodzącego z Mumbaju kolektywu CAMP. Poza głównym tematem numeru prezentujemy również m.in. dramat Niebieski bus Dmitrija Lewickiego, prezentujący wydarzenia na kijowskim Majdanie, zdjęcia Majdanu Tomasa Rafy, Aleksandra Burłaki i Saszy Kurmaza. Zajmujemy się też modernizmem w radzieckiej Azji Środkowej, wydobyciem łupków w pewnej wsi na Lubelszczyźnie oraz wpływem rewolucji na Haiti na losy nowoczesnej Europy, a Cezary Michalski kontynuuje swój Dziennik człowieka politycznego. Zapraszamy do lektury

Przed szczytem NATO raport sir Johna Chilcota przypomniał światu o kulisach inwazji na Irak w 2003 roku, a Polakom – że mieli swój udział w tym niechlubnym i nieudanym przedsięwzięciu. Niektórzy się spodziewali, że raport będzie punktem wyjścia do krytyki współczesnej roli NATO; aneksja Krymu przez Rosję i naruszenie integralności granic naszego wschodniego sąsiada, Ukrainy, utrudniają jednak wymachiwanie „pacyfą” w regionie zagrożonym przez nacjonalistyczny imperializm Rosji.

W tym właśnie kontekście Jakub Majmurek w prowokacyjnym tekście pt. Lewico, pogódź się z NATO pisze „Jeśli lewica ma w Polsce być poważną siłą polityczną, nie może być ruchem antywojennym”; chwilę później (oczywiście na Facebooku) zostaje wypisany z „prawdziwej lewicy”. Na granicy wykluczenia z tego grona wydaje się być partia Razem, której przedstawiciele – Kinga Stańczuk i Jakub Danecki – głoszą potrzebę utrzymania wydatków z budżetu na obronność (choć inaczej niż PO czy PiS wydali by nasze pieniądze).

Po tym wszystkim do Warszawy przybywa prezydent Obama i wypomina prezydentowi Dudzie chaos wokół Trybunału Konstytucyjnego, co Sławomir Sierakowski komentuje głośnym felietonem pt. Kurwa, jaki wstyd; naczelny „Polityki” ustawił jego tytuł w panteonie skrzydlatych słów, tuż obok Wasz prezydent, nasz premier.

A co poza wypisaniem Majmurka z lewicy i mocnymi słowami Sierakowskiego zostało ze szczytu NATO? „Dużo patosu (dla sceptyków: bullshitu), ale i parę konkretów.” – jak pisze Michał Sutowski. Tymczasem druga największa armia NATO ulega właśnie gwałtownej reorganizacji po nieudanym zamachu stanu. Nadchodzą niebezpieczne czasy, więc dobrze wiedzieć, co na to NATO.

Uwagę światowych mediów skupił na sobie po akcji Fiksacja, kiedy to przybił swoją mosznę do moskiewskiego placu Czerwonego, protestując przeciw bierności rosyjskiego społeczeństwa i przeistaczaniu się Rosji w państwo policyjne.Ten radykalny gest artystyczny był tylko kolejnym etapem ścieżki, którą od lat konsekwentnie podąża Piotr Pawlenski.

W performansie Tusza leżał w kokonie wykonanym z drutu kolczastego pod budynkiem lokalnego parlamentu. Wcześniej zaszył sobie także usta w proteście przeciw skazaniu aktywistek z zespołu Pussy Riot, natomiast w ostatniej, jak dotąd, akcji Zagrożenie. Płonące drzwi Łubianki podpalił drzwi owianego złą sławą budynku Federalnej Służby Bezpieczeństwa.

O tym, kim jest Piotr Pawlenski, o jego akcjach i sztuce mówią w książce: sam artysta, bliscy mu ludzie, a także krytycy i teoretycy sztuki. To pierwszy w języku polskim zbiór rozmów i tekstów, przybliżających postać tego współczesnego artysty. Nie można dziś myśleć o polityczności i radykalizmie sztuki bez jej znajomości.

Autorzy: Edwin Bendyk, Urszula Papajak, Marcin Popkiewicz, Michał Sutowski

Polska stoi węglem, to jasne jak słońce. Wydobycie węgla daje miejsca pracy, tanią energię, bezpieczeństwo energetyczne. Z czystym powietrzem już gorzej, ale za to wiatr nie zawsze wieje, a słońce w nocy nie świeci – nic nie jest doskonałe. Tak czy inaczej, zamykanie kopalń czy podporządkowywanie się unijnej polityce klimatycznej jest nie tyle niezrozumiałe, co szkodliwe. W końcu USA też trują, a Chiny? Szkoda gadać. A, jeszcze wiatraki szpecą krajobraz.

A może jednak nie? Może węgiel kosztuje więcej niż nam się wydaje? Nie tylko zdrowie i długość życia, ale też twardą walutę? Nawet bez Unii Europejskiej i zielonych klimatologów? Zasoby polskiego węgla są na wyczerpaniu, a ich wydobycie jest coraz droższe i coraz bardziej niebezpieczne. Za węglową energetykę nie tylko natura, ale i ekonomia wystawi nam wkrótce wysoki rachunek. Jak wyjść z węglowego uzależnienia? Komu zależy na utrzymaniu tego, co jest i kto na tym zarabia? A przede wszystkim: kto za to płaci?

O wizji Polski bez węgla, lecz z miejscami pracy; o koniecznym skoku cywilizacyjnym i powstrzymaniu apokalipsy, o tym jak wygląda życie z węglem i po nim – piszą Edwin Bendyk, Urszula Papajak, Marcin Popkiewicz, Michał Sutowski.

Oddajemy do Państwa rąk książkę-eksperyment. Nie kolejną nudną monografię wielkiego autora. W książce Schulzowi przyglądamy się na cztery sposoby: eseistycznie, literacko, filmowo i komiksowo.

W pierwszej części autorzy tacy jak Adam Lipszyc i autorki takie jak Julia Fiedorczuk przyglądają się prozie Schulza w takich kontekstach jak posthumanizm, filozofia przedmiotu, czy dialog, jaki jego proza podejmuje z filozofią żydowską.

W części drugiej poprosiliśmy różnych autorów, by w swojej prozie podjęli wyzwanie Schulza, spróbowali z nim dialogu. Efektem jest m. in. unikalny utwór Andrzeja Szpindlera Różowy Murzyn, sytuujący się na granicy prozy, poezji i eseju wizualnego.

W części trzeciej obok wywiadu z braćmi Quey, przedstawiamy treatment projektu filmu biograficznego o Schulzu autorstwa Maćka Pisuka, autora scenariusza filmowej historii Paktofoniki,Jesteś bogiem.

I wreszcie w ostatniej części tacy komiksiarze jak Agnieszka Piksa, Jakub Woynarowski i Patryk Mogilnicki przedstawią komiksy na różny sposób inspirowane prozą i postacią Schulza.

Co to za czynność: wrzucać „piasty” do „bergerów” w fabryce traktorów Ursus? Co wydarzyło się w na szczecińskiej Platerøwce i jaki związek ma z tym kafkowska „dziura Babel”? Co robią indonezyjscy artyści, gdy praktykują nongkrong i jak dzięki temu stawiają opór kapitalizmowi? Działania artystyczne ze społecznościami odkrywają niezwykłe, pobudzające i otwierające światy doznań oraz emocji. Sztuka ze społecznością jest podróżą do wnętrza niepokoju.

W książce Sztuka ze społecznością na te i inne fascynujące pytania odpowiadają czołowi praktycy i badacze działań artystycznych nastawionych na współpracę z lokalnymi społecznościami.

Punktem wyjścia do zaproponowanego tu projektu sztuki jest realizowane od 2011 roku przez redaktorki i redaktora książki wielowątkowe przedsięwzięcie artystyczne ze społecznością warszawskiej dzielnicy Ursus. Służy ono za przypadek, mogący sugestywnie przedstawić podejście do sztuki, zaprezentowane w książce. Ścisły związek pomiędzy teorią i praktyką artystyczną stanowił również jedno z najważniejszych kryteriów doboru autorów i autorek publikowanych w książce wypowiedzi.

Sztuka ze społecznością rekonstruuje tradycję tego typu podejścia do praktyk artystycznych, dostarcza ich współczesnych przykładów oraz analizuje je pod kątem oddziaływania społecznego na lokalną rzeczywistość poprzez sztukę. Książka stanowić ma „podręcznik” – być czymś, co zawsze ma się pod ręką, by poszukać wiedzy, inspiracji, motywacji i wsparcia w uprawianiu sztuki ze społecznością.

Pod redakcją Katarzyny Tubylewicz
oraz Agaty Diduszko-Zyglewskiej

Badania Biblioteki Narodowej pokazują, że książki czyta dziś zastraszająco niski odsetek zarówno dorosłych, jak i młodych Polaków. Tylko kilkanaście procent naszych rodaków sięga po sześć lub więcej książek rocznie. Na szczęście toczy się na ten temat burzliwa debata, która zatacza coraz szersze kręgi. Poziom czytelnictwa w Polsce wcale nie jest nam obojętny!

W Szwecji czyta większość społeczeństwa. Przeciętny Szwed na czytanie poświęca 20 minut dziennie. Szwedzka literatura podbija też świat, choć pisana jest w języku, którym mówi zaledwie dziewięć milionów ludzi. Jak to możliwe, że w tym niedalekim od nas kraju czytanie jest czymś tak powszechnym, autorzy otrzymują wysokie honoraria, biblioteki dla dorosłych i dla dzieci pełne są nowości, a literatura jest oczkiem w głowie rządzących? I dlaczego opłaca się tworzyć biblioteki dla dzieci w przedziale wiekowym 10-13, a w promocję czytelnictwa angażować trenerów sportu?

Czy szwedzki sposób patrzenia na literaturę i promocję czytelnictwa różni się od naszego? Czy Szwecja mierzy się z podobnymi do naszych problemami? I w jaki sposób walczymy dziś o poprawę czytelnictwa w Polsce?

Na te pytania bardzo ciekawie odpowiadają szwedzcy i polscy pisarze, wydawcy, bibliotekarze, agenci literaccy, związkowcy, urzędnicy państwowi i przedstawiciele samorządów, porównując polskie i szwedzkie praktyki czytelnicze, rozwiązania prawne i doświadczenia. Opowiadają o swojej pasji, zmaganiach i nadziejach. Udowadniają, że dla własnego, ale także społecznego dobra, wszyscy powinniśmy czytać, czytać i jeszcze raz czytać.
Wśród rozmówców m.in.: Joanna Kluzik-Rostkowska, Beata Stasińska, Beata Chmiel, Roman Chymkowski, Katti Hoflin i Stefan Ingvarsson, a o historycznym podłożu różnic między polskim a szwedzkim czytelnictwem pisze dr Maja Chacińska.
Katarzyna Tubylewicz - pisarka, kulturoznawczyni i tłumaczka z języka szwedzkiego (przełożyła m.in. cztery powieści Majgull Axelsson i trylogię Jonasa Gardella o AIDS). Autorka powieści „Własne miejsca” i „Rówieśniczki”. W latach 2006 – 2012 była dyrektorką Instytutu Polskiego w Sztokholmie. Była też dyrektorką programową pierwszej edycji festiwalu Odnalezione w Tłumaczeniu, Gdańskie Spotkania Tłumaczy. Jest stałą felietonistką „Krytyki Politycznej”, współpracuje z „Gazetą Wyborczą”, prowadzi zajęcia na temat kultury polskiej na Uniwersytecie Sztokholmskim. Mieszka w Sztokholmie i w Warszawie. Strona internetowa: www.katarzynatubylewicz.pl

Agata Diduszko-Zyglewska – dziennikarka, aktywistka miejska, promotorka książek; członkini zespołu Krytyki Politycznej, współautorka dokumentu „Miasto kultury i obywateli. Program rozwoju kultury w Warszawie do roku 2020”, członkini zespołu sterującego ds. wdrażania Programu Rozwoju Kultury w Warszawie; absolwentka Anglistyki UW oraz Akademii Praktyk Teatralnych w Gardzienicach; studiowała też w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW oraz Instytucie Sztuki PAN; pracuje w Wydawnictwie Krytyki Politycznej; pisze dla Dziennika Opinii o prawach kobiet, sprawach społecznych, czytelnictwie i kulturze.

Książka pokazuje, w jakiś sposób rozmaite znaki dyskursywne, performatywne i wizualne przywołują, choć nie zawsze w sposób oczywisty, skojarzenia z Zagładą. Znaki te manifestują się w wypowiedziach potocznych, artystycznych, naukowych i w różnych mediach – w słowie mówionym, pisanym, w druku, fotografii, filmie, architekturze czy wielogatunkowych głosach internetowych. Odwołują się nich zarówno kibice piłki nożnej, jak i bywalcy wystaw sztuki współczesnej, zarówno miłośnicy antysemickich dowcipów, jaki i członkowie organizacji walczących z mową nienawiści.
Autorzy i autorki książki proponują interpretacyjne podążanie za śladami Zagłady odciśniętymi w polskim zbiorowym imaginarium. Odsłaniają mapę zagadnień, na którą składają się między innymi: kwestia widzialności ludobójstwa, różne sposoby uwikłania Polaków w Zagładę, martyrologiczna rywalizacja z jej ofiarami, problem „obojętności” świadków i przejmowania mienia „pożydowskiego”. Pytają również o możliwość reprezentacji doświadczenia Holocaustu i wskazują szereg dylematów związanych z pamięcią o nim, m.in. etyczny wymiar form upamiętniania czy edukacji oraz „skażenie” polskiej ziemi przez to wydarzenie historyczne.

Teksty zebrane w antologii są świadectwem głębokiej i bezprecedensowej przemiany, jaka zaszła w polskim teatrze publicznym w ciągu ostatniej dekady. Przemiana ta dotyczy zarówno tematów podejmowanych na scenie, jak i strategii ich przedstawiania; zarówno relacji z widownią przez odnoszenie się do jej doświadczeń społecznych i kulturowych, jak i struktury wewnątrz teatralnej – relacji w zespole twórców, podziału ról i zadań podczas tworzenia spektakli.
W tekstach dla teatru – pisanych dla konkretnych twórców, teatrów, widowni – widać wszystkie te kwestie i ich reformatorski potencjał. Odbija się w nich żywa historia teatru publicznego XXI wieku.

Teksty te rewolucjonizują nie tylko myślenie o teatrze jako miejscu debaty, ale także myślenie o dramacie. Wprowadzają do literatury nowy gatunek, który wykracza poza zwyczajowe ramy sztuk teatralnych. Wiele z nich funkcjonowało dotąd jedynie na scenie, a niekiedy w krążących prywatnymi kanałami maszynopisach. Dzięki publikacji zyskują szansę na drugie życie – nie tylko jako teksty literackie, dokumentalne i polityczne, ale również jako teksty, które znowu kiedyś mogą trafić na scenę.

Wśród autorów między innymi: Marcin Cecko, Paweł Demirski, Agnieszka Jakimiak, Jolanta Janiczak , Jan Klata, Sebastian Majewski, Weronika Szczawińska.

Joanna Krakowska — historyczka teatru współczesnego, eseistka, tłumaczka, redaktorka. Pracuje w Instytucie Sztuki PAN i w redakcji „Dialogu”. Wydała między innymi monografię Mikołajska. Teatr i PRL (2011), nominowaną do nagród Nike, Gryfia i Nagrody Historycznej im. Moczarskiego. Jest także współautorką dwóch książek o teatrze na tle przemian obyczajowych i sporów społecznych ostatnich dekad: Soc i sex (2009) oraz Soc, sex i historia, która ukazała się w 2014 w Wydawnictwie Krytyki Politycznej.

Wajda. Przewodnik Krytyki Politycznej to próba twórczego, partnerskiego zmierzania się z dorobkiem reżysera, którego twórcza droga przebiega przez pół wieku historii polskiego kina, niemal połowę jego dziejów. Chcemy pokazać, że Andrzej Wajda ciągle potrafi nas drażnić, kłuć w bolesne miejsce, że jego filmy – pozornie dawno już zastygłe w kanonie – są zdolne otwierać dyskusje dotyczące naszej współczesnej tożsamości. Nie tylko w wąsko rozumianych, narodowych kategoriach.
Choć należy dodać, że kategoria narodu, narodowej tożsamości, kina jako medium odbijającego, reprezentującego i tworzącego narodową wspólnotę wraca w szeregu esejów w książce. Jakub Majmurek pokazuje, w jaki sposób kino Wajdy zamknięte jest w ruchu między konfrontacją z największymi polskimi traumami i reprodukcją narodowych stereotypów – a mapę tego ruchu wyznacza jego adaptacja Wesela. Cezary Michalski z kolei pokazuje, jak "Popiół i diament", przeprowadzając radykalną krytykę tradycyjnych form polskości, nie jest w stanie – jak całe pokolenie w imieniu którego przemawia – wypracować jej radykalnie nowych form.
Wspólnota narodowa to jednak nie tylko wspólnota symboli, wspólnie przeżywanych bitew, klęsk i zwycięstw. To także wspólnota tworzących ją mężczyzn i kobiet. W naszych esejach przyglądamy się także temu, w jaki sposób kino Wajdy konstruuje męskość i kobiecość. Od strony ciała, płciowych stereotypów, relacji tego co męskie i kobiece, do tego co uniwersalne i narodowe. O rozprawach reżysera z kobietami pisze w swoim pełnym pasji eseju Agnieszka Wiśniewska, a Eliza Szybowicz analizuje wzorce kobiecości i męskości ożywiające postacie "Panien z Wilka". Stawką tych wszystkich analiz jest nie tylko nowe otwarcie dyskusji o Wajdzie, ale także o współczesnej polskiej tożsamości.
Jak każda filmowa publikacja Krytyki Politycznej Wajda. Przewodnik Krytyki Politycznej nie jest zbiorem uczonych, poważnych, obiektywnych filmoznawczych rozpraw. To zbiór esejów krytyków filmowych, ale także osób nie zajmujących się kinem na co dzień – wszystkich autorów i autorki łączy tylko to, że z Wajdą i jego kinem mają coś do załatwienia przez swoje teksty.

Przez długi czas ośrodek w Starych Kiejkutach kojarzył się ze słynną szkołą wywiadu – internatem dla resortowych dzieci bądź kuźnią profesjonalistów, zależnie od historycznej opcji. Po kilku latach międzynarodowych śledztw i raportów, doniesieniach prasy i organizacji pozarządowych, nielicznych wyznaniach i licznych dementi polityków, mała miejscowość na Mazurach to symbol znacznie bardziej kontrowersyjny.

Tajne więzienia CIA jako element globalnej „wojny z terroryzmem” postawiły Polsce i jej opinii publicznej pytania, na które nie wszyscy byli u nas gotowi. Gdzie są granice praw człowieka na wojnie i jak mają się do nich granice suwerennych państw? Kto co wiedział i kto jest odpowiedzialny – prawnie, politycznie i moralnie – za praktyki stosowane za drutem kolczastym w mazurskich lasach? Ile historycznych konieczności, ile wątpliwych moralnie decyzji, a ile zwykłej korupcji zadecydowało o torturach obcych więźniów na polskim terytorium?

Na te wszystkie pytania odpowiadaliśmy na naszych łamach różnie, ważąc kryteria polityczne i moralne, wartości i interesy, weryfikując spekulacje i domagając się twardych danych. Zawsze pewni byliśmy jednego: że bez jawności działań i powszechnie dostępnej wiedzy o faktach nie ma odpowiedzialnego przywództwa, uczciwej polityki ani zdrowej sfery publicznej. Czytajcie i sądźcie, a może niektórzy będą sądzeni.

Festiwal Sacrum Profanum zaznacza wiele tropów, których rozwinięcie przynosi ten przewodnik – zamiast w szczegółach opisywać program, obudowuje go w kontekst. Całość podzieliliśmy na trzy działy.

Sacrum skupia się na twórcach muzyki bliższej akademickiemu jej pojmowaniu. Ta część zawiera wielowątkowe wprowadzenie Jana Topolskiego do rumuńskiego spektralizmu oraz zbiera sylwetki pionierek elektroniki Pauline Oliveros i Éliane Radigue przedstawione przez Izabelę Smelczyńską, Alvina Luciera w uporządkowanym ujęciu Antoniego Michnika oraz wielogłos na temat Juliusa Eastmana, którego opisuje Mary Jane Leach – badaczka jego twórczości – i o którym opowiadają Dariuszowi Brzostkowi przyjaciele kompozytora: Petr Kotik i Joseph Kubera.

Profanum nawiązujące do muzyki alternatywnej. Tu przeczytamy o ekscentryzmie i muzykalności Moondoga w tekście Jana Błaszczaka, tu znajdziemy przedruk wywiadu Cole’a Gagne’a z Hardinem z 1992 roku; tutaj także Filip Szałasek obnażył słabości Lubomyra Melnyka i pokazał, jak zaprowadziły go do sukcesu, Jarek Szubrycht przyjrzał się metodyce pracy twórczej Murcofa, a Piotr Strzemieczny podjął się zdefiniowania nurtu post indie classical.

Trzecia część – z tytułem zaczerpniętym z okładki – zawiera zebrane varia. Bolesław Błaszczyk przygląda się duchowi free Tomasza Stańki z lat 80., Michał Mendyk rozmawia z Evanem Ziporynem o granicach improwizacji i kompozycji w kontekście Muzyczek Góreckiego, o konceptualizmie z Brechtem w tle przeczytamy w korespondencji Marcina Barskiego z Michałem Liberą, Monika Pasiecznik zdemaskuje mit „nieśmieszności” i aseksualności muzyki współczesnej, a Karolina Dąbek przypomni i zaapeluje, że warto przypomnieć sobie, jak to jest być dzieckiem w zetknięciu z muzyką najnowszą.

To pozycja pełna myśli i rozmów poświęconych muzyce aktualnej, którym warto oddać swój czas, bo może być zaczynem do refleksji na temat obecnej sytuacji społecznej, politycznej – i kulturalnej.

„Czy w wyścigu o amerykańską prezydenturę w 2016 roku zostanie złamane kolejne tabu i do Białego Domu wreszcie wystartuje kobieta?” pytał w marcu 2015 roku Jakub Dymek. Kto by się wtedy spodziewał, że złamane zostanie inne tabu i w wyścigu o urząd w Białym Domu wystartuje szalony miliarder Donald Trump?

Już dawno prawyborów w USA nie śledzono z takim zainteresowaniem. Feministki zastanawiały się, czy Hillary Clinton to mitologiczna Atena – kobieta zrodzona z głowy ojca i postawiona na straży patriarchatu. Lewica na całym świecie z wypiekami na twarzy śledziła rosnącą popularność Berniego Sandersa, a Dawid Krawczyk na naszych łamach opisywał, jak się robi kampanię superbohatera millenialsów. A na koniec wyszło jak zawsze, tylko bardziej.

Dlaczego wybory w USA to brak wyboru? Jak to się stało? Krok po kroku warto prześledzić przebieg prawyborów, nawet, jeśli ich tragiczny efekt już znamy – do walki staną liberałka, której lewicowa część demokratycznego elektoratu nie znosi, i facet, którego nawet konserwatyści się wstydzą.

Panie i panowie, może jesteśmy właśnie świadkami początku końca takiej Ameryki, jaką znamy, takich Republikanów i Demokratów, do których przywykliśmy. Jeśli na scenie politycznej mogli się pojawić Trump i Sanders, i po aferze rozporkowej męża wrócić na nią mogła pani Clinton, to wszystko jest możliwe. Po tych wyborach USA już nigdy nie będzie takie samo.