Oko smoka. Zabij pożyczonym mieczem

Wojna szpiegów Rosji, USA i Chin. Wszystkie chwyty dozwolone

Do rąk Państwa oddajemy pierwszy tom nowej trylogii Turowskiego „Zabij pożyczonym mieczem”, na którą złożą się „Oko smoka”, „Chichot hieny” i „Wzrok cerbera”.

Od lat trwa cicha, bezpardonowa walka o prymat w świecie. Wywiady trzech mocarstw – USA, Rosji i Chin, prześcigają się w metodach niszczenia przeciwnika. Niektórzy oficerowie myślą, że wszystkie chwyty są dozwolone. Czerpiąc inspirację ze starych traktatów o sztuce walki, usiłują „zabić pożyczonym mieczem”. Gdy dochodzi do krwawego ataku na naukowe centrum rosyjskie w Ałtaju, jeden z tropów wskazuje na Amerykanów. Zanosi się na globalny kryzys. Trudno jednak wyprowadzić w pole rosyjskie i amerykańskie służby specjalne. Szczególnie, gdy obu pomaga były oficer polskiego wywiadu – Paweł.

Gambit Jaruzelskiego

Ostatnia tajemnica stanu wojennego

Nic lepiej nie służy zrozumieniu przeszłości niż najgłębsze poznanie faktów. Stan wojenny należy już do historii. Był on niezwykle skomplikowaną operacją polityczną, policyjną i wojskową. Autor, korzystając z wielu źródeł, znakomicie to pokazuje. Kto szuka prawdy o tamtych czasach i tamtej sytuacji – w tej książce ją znajdzie.

Dr Franciszek Puchała, generał dywizji w stanie spoczynku

Robert Walenciak - dziennikarz i publicysta polityczny w „Przeglądzie” od pierwszego numeru. Pracował też w TVP i Polskim Radiu. Autor cyklu programów „za kulisami PRL-u”.

Opublikował książki Polska Ludowa – zapis rozmów profesorów Karola Modzelewskiego i Andrzeja Werblana, Polska Ludowa. Postscriptum –rozmowy z prof. Andrzejem Werblanem oraz Karol Modzelewski. Buntownik.

Czy można wyobrazić sobie polską politykę bez niego? W roku 1956 był na warszawskim Żeraniu obok Lechosława Goździka, w roku 1964 wraz z Jackiem Kuroniem napisał list do partii, za który został skazany na trzy i pół roku więzienia. W roku 1968 rzucił hasło „Niepodległość bez cenzury!”, które skandowali demonstrujący studenci. W roku 1980 był pomysłodawcą nazwy związku „Solidarność”, a potem jego rzecznikiem. Internowany.
Gorszyło go podsycanie antykomunizmu. Był czas taki, że walcząc z komunizmem, zbierało się guzy. A teraz, nie zbierając guzów – szuka się walki z komunizmem. To jest odwaga hieny cmentarnej.
A w ostatnich latach ostrzegał przed demontażem państwa demokratycznego. Celem PiS jest władza, której nie odda – to tytuł jego ostatniego wywiadu dla „Przeglądu”.

Jesteś, Andrzeju (takie jest moje głębokie przekonanie), najwybitniejszym myślicielem polityczno-historycznym, jakiego Polska posiada wśród żyjących, jedynym myślicielem zaiste oryginalnym, nieredukującym zjawiska ”Polska” do jakiegokolwiek z zachodnich czy wschodnich ”izmów”. Czy w ogóle do przypadku ogólnego prawa (lub raczej ogólnej mody). Jedynym, który zdobył się na przemyślenie polskiej sytuacji i wyjątkowości wynikających stąd dezyderatów praktycznych. W tym właśnie Twoja wielkość i w tym też tragedia […].
Z listu Zygmunta Baumana
Andrzej Walicki — historyk idei, członek PAN, emerytowany profesor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz Uniwersytetu Notre Dame (USA). Specjalizował się w intelektualnej historii Rosji, dziejach filozofii w Polsce oraz historii głównych nurtów marksizmu. Laureat międzynarodowej Nagrody Eugenia Balzana (Włochy), najważniejszej europejskiej nagrody w dziedzinie humanistyki, nazywanej humanistycznym Noblem, oraz wielu innych nagród i wyróżnień krajowych i zagranicznych. Do jego najważniejszych prac należą m.in.: W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Filozofia a mesjanizm, Rosyjska filozofia i myśl społeczna od Oświecenia do marksizmu, Spotkania z Miłoszem, Zniewolony umysł po latach, Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Polskie zmagania z wolnością, Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Zarys myśli rosyjskiej od Oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego. Opublikował także autobiografię intelektualną Idee i ludzie. Próba autobiografii. Jego książki tłumaczone były na wiele języków.
O Rosji inaczej to zbiór prac profesora Andrzeja Walickiego, wybitnego historyka idei, znawcy historii filozofii i kultury Rosji, w którym znalazły się zarówno artykuły naukowe, jak i wypowiedzi o charakterze publicystycznym. To swoista summa przemyśleń wybitnego znawcy tej problematyki na temat Rosji – dawnej z czasów Aleksandra I i Stołypina, ale przed wszystkim współczesnej, Rosji Putina, na którą autor patrzy w sposób oryginalny i szeroki. Walicki poświęca też sporo uwagi polskiej polityce wschodniej (nie tylko w aspekcie Rosji, ale też Ukrainy), a także stosunkom polsko-rosyjskim – w przeszłości, ale także w XXI wieku. W swoich interpretacjach historii Rosji (np. rewolucji październikowej) czy polityki Jelcyna i Putina, w tym ich stosunku do Ameryki i Europy, autor unika stereotypów i sądów uproszczonych , analizuje je w sposób oryginalny, w oparciu o obszerną literaturę źródłową zarówno rosyjską, jak i zachodnią. Ogromna wiedza, precyzyjne i jasne formułowanie myśli oraz pasja polemiczna Walickiego sprawiają, że jest to lektura fascynująca, po którą sięgnąć z równym pożytkiem mogą zarówno specjaliści, jak i wszyscy zainteresowani Rosją oraz polityką międzynarodową i polityką polską. To ważna książka o jednym z podstawowych problemów także naszej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości.

Andrzej czuł się zobowiązany do dokończenia pracy nad książką, którą traktował trochę jak postawienie kropki nad „i” w swoim dorobku publicystycznym oraz swój polityczny testament.

Ze wstępu Joanny Schiller-Walickiej

Profesor pokazuje, że nie można zbudować obiektywnej oceny PRL przy pomocy mitologizacji zasług opozycji politycznej i autogloryfikacji kombatantów, którzy stworzyli wygodną dla siebie wersję historii.

Z recenzji prof. Stanisława Bielenia

Zawarte w książce teksty są również dokumentem osobistej jego wrażliwości czy wręcz przeczulenia na sprawy polskie, co nadaje im dodatkowego, unikatowego znaczenia.

Z recenzji prof. Adama Chmielewskiego

Andrzej Walicki (1930–2020), historyk idei, profesor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze oraz Uniwersytetu Notre Dame USA), członek Polskiej Akademii Nauk. Autor licznych prac z zakresu myśli rosyjskiej, polskiej filozofii narodowej, historii marksizmu i liberalizmu. Laureat Nagrody im. Eugenia Balzana (Włochy) – najważniejszej europejskiej nagrody w dziedzinie humanistyki, za wkład w badanie dziejów myśli rosyjskiej i polskiej. Jego książki i artykuły zostały przetłumaczone na wiele języków. Fundacja Oratio Recta w 2019 r. opublikowała jego książkę O Rosji inaczej.

Siłą tekstów w tym tomie zgromadzonych jest ich ideowa jednorodność. Dotyczą one liberalizmu i neoliberalizmu, tradycji wolnościowej i postawy klerkowskiej, dziedzictwa polskiej demokracji, lewicy i prawicy, marksizmu, socjaldemokracji i komunizmu, a w swym przesłaniu szerszym: Polski zmarnowanych szans, lub ostrożniej: Polski szanse te marnującej. (…) Szereg analiz i sformułowań brzmi niezmiennie świeżo, absolutnie oryginalnie i odkrywczo, chwilami wręcz proroczo. Walicki „zza grobu” może mieć (gorzką) satysfakcję, że jego „wołanie na puszczy” okazało się tak dalekowzroczne.

Z recenzji prof. Andrzeja Romanowskiego

Andrzej Walicki (1930–2020), historyk idei, profesor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze oraz Uniwersytetu Notre Dame w USA, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor licznych prac z zakresu myśli rosyjskiej, polskiej filozofii narodowej, historii marksizmu i liberalizmu. Laureat Nagrody im. Eugenia Balzana (Włochy) – najważniejszej europejskiej nagrody w dziedzinie humanistyki, za wkład w badanie dziejów myśli rosyjskiej i polskiej. Jego książki i artykuły zostały przetłumaczone na wiele języków. Fundacja Oratio Recta w 2019 r. opublikowała jego książkę O Rosji inaczej.

Wiadomo, że publicystyka Andrzeja Walickiego to teksty o najwyższej jakości intelektualnej, znakomicie napisane, mobilizujące i satysfakcjonujące czytelnika, zarówno „amatora”, jak i uniwersyteckiego specjalistę. […] W kwestii problematyki narodowej Walicki przeciwstawiał się, w jej obronie, z jednej strony socjalistyczno-komunistycznemu uniwersalizmowi, który łatwo prowadził do wątpliwych unifikacji, z drugiej – liberalnej (zwłaszcza w wersji ekonomistycznej) tendencji do ujednoliceń, standaryzacji i globalizacji.

Z recenzji prof. Janusza Dobieszewskiego

Andrzej niejednokrotnie podkreślał, że im bardziej polska scena polityczna przesuwa się na prawo, tym bardziej Jego światopogląd przesuwa się na lewo. Widać to zwłaszcza w radykalizacji używanych przez Niego sformułowań.

Z „Posłowia” prof. Joanny Schiller-Walickiej i prof. Pawła Kozłowskiego

Andrzej Walicki (1930–2020), historyk idei, profesor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze oraz Uniwersytetu Notre Dame w USA, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor licznych prac z zakresu myśli rosyjskiej, polskiej filozofii narodowej, historii marksizmu i liberalizmu. Laureat Nagrody im. Eugenia Balzana (Włochy) – najważniejszej europejskiej nagrody w dziedzinie humanistyki, za wkład w badanie dziejów myśli rosyjskiej i polskiej. Jego książki i artykuły zostały przetłumaczone na wiele języków. Fundacja Oratio Recta w 2019 r. opublikowała jego książkę O Rosji inaczej.

Choć klęska wrześniowa i utrata niepodległości były dla Polaków ogromnym szokiem, nie przestawali oni myśleć, jaka ma być Rzeczpospolita po wyzwoleniu. Wiedzieli, że musi być inna, bo o tym, że nie może być sanacyjna, przekonanych było nawet wielu piłsudczyków. Jaka Polska po wojnie? to zbiór dokumentów i tekstów źródłowych wraz z komentarzami, ukazujących, że zarówno na emigracji, jak i w okupowanym kraju różne partie i środowiska polityczne przygotowywały programy i deklarowały, jakie będą rządy, granice i reformy społeczne. Jaka ma być reforma rolna, jaka nacjonalizacja przemysłu, a także co zrobić… z Żydami i mniejszościami narodowymi.

Im bliżej było wyzwolenia, tym programy partii, nawet prawicowych, stawały się bardziej konkretne i zawierały coraz więcej postulatów, wysuwanych od dziesięcioleci przez socjalistów, ludowców i komunistów. Im bliżej granic II Rzeczypospolitej znajdowała się Armia Czerwona, tym bardziej radykalizowały się poglądy Polaków. Nie tylko pod wpływem PPR, co odnotowywał choćby gen. Tadeusz Bór-Komorowski w meldunkach do Londynu.

Kto odpowiada za klęskę wrześniową to prezentacja zbioru tekstów i dokumentów autorstwa polityków i wojskowych oraz prawników. Powstały one w większości na potrzeby rządu emigracyjnego i pochodzą z jego archiwów. Niektóre z nich pisane były za granicą, inne w kraju – w czasie wojny i bezpośrednio po niej. Dotyczą analiz przyczyn klęski wrześniowej, odpowiedzialności poszczególnych polityków (Składkowskiego, Becka, Rydza Śmigłego i innych), także ich wojennych losów.
Ich lektura dowodzi, że na emigracji sprawa odpowiedzialności za klęskę wrześniową, choć polityków i opinię publiczną interesowała, to została szybko rozmyta.
Na szczególna uwagę zasługują też dokumenty, które ujawniają okoliczności wywozu we wrześniu 1939 roku pieniędzy Skarbu Państwa i ich rozdziału między internowanymi w Rumunii oraz próby odzyskania ich przez rząd na emigracji.

Prof. Dariusz Jarosz
W świetle badań społecznych coraz bardziej komplikuje się relacja partyjni-bezpartyjni. Prawdopodobnie najjaskrawiej świadczy o tym fakt, że znaczącą część aresztowanych przez aparat bezpieczeństwa (w 1953 r. kilkanaście procent ogółu) stanowili członkowie PZPR i podporządkowanego mu Związku Młodzieży Polskiej.
Dr Agnieszka Mrozik
Jeśli ktoś chce pochwalić publicznie jakiś element PRL, to swoją wypowiedź obwarowuje szeregiem zastrzeżeń, zapewniając, że nie był i nie jest zwolennikiem PRL. To efekt dominującej, antykomunistycznej wizji historii. Jednak poza oficjalną istnieje historia prywatna, opowiadana w kręgu rodziny. Wiele osób nadal pamięta PRL bardzo dobrze: jako czas prosperity, awansu, nadziei.
Prof. Andrzej Karpiński
Cała koncepcja industrializacji. Uprzemysłowienie było wiodącą ideą 45-lecia i jest ono głównym, historycznym osiągnięciem PRL. Można je oceniać gorzej lub lepiej, ale to PRL wprowadziła Polskę w erę cywilizacji przemysłowej.
Dr Krzysztof Wasilewski
Nie każdy idący do lasu był zatwardziałym antykomunistą. W podziemiu znalazło się wielu pospolitych przestępców i ludzi, dla których wojna była naturalnym środowiskiem. Trudno odmówić racji dr. Marcinowi Zarembie, kiedy mówi, że część „żołnierzy wyklętych” wybrałaby partyzantkę bez względu na panujący w Polsce ustrój.

Połowa lat 60. to spór państwo-Kościół wokół tego, czy naszą państwowość można jedynie utożsamiać z chrystianizacją Polski i hasłem Polak katolik. Co ciekawe, coraz częściej wśród historyków pojawiają się głosy, że przyczyn Marca ‘68, a dokładnie zaangażowanie się wielu Polaków w antyżydowską kampanię, upatrywać należy również w konflikcie wokół Millenium.
Z nazwiskiem Gomułki nierozerwalnie wiąże się wizyta Willy’ego Brandta w Warszawie i układ z RFN z 1970 r. Bez tego układu dwadzieścia lat później sprawa polskiej granicy zachodniej, kwestionowana przez kanclerza Kohla, wróciłaby do gry. Z niewiadomym na Polski skutkiem.
Duża popularność Gierka wśród Polaków ma głębokie uzasadnienie. To za jego rządów nastąpiło otwarcie na Zachód, doszło do skokowej modernizacji przemysłu i rolnictwa. Polacy zaczęli masowo wyjeżdżać za granicę, nie tylko do NRD czy innych krajów socjalistycznych.
Przeinwestowanie i coraz wyższe koszty spłaty zaciągniętych długów za granicą musiały wpłynąć na kondycję polskiej gospodarki i nastroje społeczne. Wybuch strajków w lipcu 1980 r., ich skala zaskoczyły władzę. Ta, nie chcąc dopuścić do rozlewu krwi, siadła do rozmów z reprezentantami załóg pracowniczych i podpisała porozumienia w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu-Zdroju. Rozpoczynał się karnawał „Solidarności”.
Z tekstu prof. Andrzeja Werblana
[Gomułka] Latem 1976 r. na emeryturze zanotował we wspomnieniach szokującą – jak na człowieka, który przez 18 lat kierował partią uchodzącą za komunistyczną – opinię: „Tak, tak, komunizm w Polsce – wskutek jej wyzwolenia spod okupacji hitlerowskiej przez Armię Radziecką – został zaszczepiony przemocą i na przemocy opiera się po dzień dzisiejszy”.
Z tekstu red. Pawła Dybicza
Po 14-letnich rządach Władysława Gomułki dekada Gierka była otwarciem na świat. I nie chodzi tu tylko o liczniejsze wyjazdy Polaków na Zachód, ale przede wszystkim o unowocześnienie przemysłu. (…) W tamtych czasach przestaliśmy być krajem rolniczo-przemysłowym, a staliśmy się przemysłowo-rolniczym; uzyskane wtedy kredyty spożytkowano również na rozwój cywilizacyjny Polski, na zakup nowych technologii, całych linii produkcyjnych fabryk.
Z raportu dyrektora MSW
W dniu 21 grudnia 1970 r. odbyło się w Gnieźnie spotkanie z dziekanami. Nawiązując do ostatnich wydarzeń w kraju, prymas Wyszyński, stwierdził, że są one bardzo smutne i przykre. Należy żałować, że robotnik wołał chleba, a elementy nieodpowiedzialne weszły w tłum; było to jednak do przewidzenia i nieuniknione.
Wyszyński powiedział, że należy się modlić za nowe Kierownictwo, które nie będzie miało łatwego zadania; zalecił też, by księża nie angażowali się do działalności politycznej, gdyż w aktualnej sytuacji nie jest to na rękę Kościołowi.

Radykalizujące się strony, solidarnościowa i partyjno-rządowa, coraz mniej sobie ufały, coraz mniej były gotowe do współdziałania. Próbą złagodzenia konfrontacyjnych nastrojów było Spotkanie Trzech z 4 listopada 1981 r. – gen. Jaruzelskiego (od października również I sekretarza KC), Wałęsy i prymasa Józefa Glempa. Kiedy władza doszła do wniosku, że porozumienie z opozycją i neutralizacja „Solidarności” stają się niemożliwe, przy jednoczesnych zapowiedziach ZSRR drastycznego obniżenia dostaw strategicznych paliw, zdecydowała się na wprowadzenie stanu wojennego. W jego wyniku internowano ok. 6 tys. osób, w tym większość kierownictwa „Solidarności”, ale także byłych przywódców państwa, m.in. Gierka i premiera Jaroszewicza. O przygotowaniach do stanu wojennego wiedział płk Ryszard Kukliński. Zarówno przed swoją ucieczką, jak i po niej informował Amerykanów o planach działania sił mundurowych. Ekipa Ronalda Reagana nie ostrzegła kierownictwa „Solidarności”, bo również uznała stan wojenny za mniejsze zło. Można się o tym przekonać, czytając prezentowane w tym tomie dokumenty CIA i relacje ambasadora USA w Polsce.
Z tekstu prof. Karola Modzelewskiego
Tamta masowa, aktywna „S”, którą zniszczył stan wojenny, nigdy by na coś takiego jak plan Balcerowicza nie pozwoliła. Toteż prof. Balcerowicz, wtedy zresztą doktor, niczego podobnego jako doradca Sieci Komisji Zakładowych „S” nie proponował. Proponował rady pracownicze.
Z rozmowy z gen. Waldemarem Skrzypczakiem
Bardziej baliśmy się rosyjskiej interwencji niż „Solidarności” (…). Wiem od kolegów z Armii Radzieckiej, że oni w sierpniu 1981 r. odbyli rekonesans na terenach Polski. Zbadali wszystkie drogi ze wschodu na zachód, mosty, lotniska, węzły komunikacyjne i dyslokację naszych jednostek. Mieli pełne rozpoznanie, więc jeżeli doszłoby do interwencji, wiedzieliby, gdzie uderzać i co blokować. Decyzja o wyprowadzeniu naszych wojsk z koszar była więc decyzją przemyślaną, wybiegającą w przyszłość, w przewidywaniu sytuacji, że może być interwencja.

Lata 1982-1985 można uznać za okres pewnego politycznego uspokojenia, choć zakłóconego zabójstwem ks. Jerzego Popiełuszki, oraz za okres stagnacji gospodarczej, która pogłębiała się w następnych latach. Najbliższe otoczenie gen. Wojciecha Jaruzelskiego doszło do wniosku, że trzeba podjąć radykalne działania, zapoczątkowane zmianą premiera. We wrześniu 1988 r. Zbigniewa Messnera zastąpił Mieczysław F. Rakowski.
Zmiana premiera i rządu miała zaowocować zmianą polityki gospodarczej, znaczną jej liberalizacją. Ducha zmian najbardziej oddaje tzw. ustawa (Mieczysława) Wilczka – ustawa o przedsiębiorczości. Gwoli prawdy historycznej należy jednak zaznaczyć, że w rzeczywistości reformę opracował prof. Zdzisław Sadowski, wicepremier w ekipie Messnera
Jednocześnie trwały nieformalne rozmowy, wymiany listów między ludźmi władzy i opozycji. Zbliżenie obu środowisk nie obyło się bez protestów w ich otoczeniu. Obrady Okrągłego Stołu były ewenementem w bloku wschodnim. Oto bowiem partia rządząca nie tylko zdecydowała się na wolnorynkowe reformy, rozmowy z opozycją, ale jeszcze na oddanie władzy po wyborach z 4 czerwca 1989 r. W ich wyniku doszło do utworzenia rządu Tadeusza Mazowieckiego.
Wybór Jaruzelskiego na prezydenta nie był wcale oczywisty, sam generał bowiem nie był przekonany co do kandydowania na ten urząd. Wahał się. Zrozumiałe więc, że objęcie przez niego prezydentury było znaczącym punktem jego rozmów z przybyłym do Polski prezydentem USA George'em Bushem.
Z raportu Wiesława Górnickiego z 1986 r.
W dążeniu do odzyskania utraconych obszarów w sferze nadbudowy Kościół postępuje bez skrupułów, często z jezuickim cynizmem, czego dowodem jest udostępnianie ambon i sal parafialnych byłym stalinowcom, ateistom i Żydom, którzy pełnią funkcję „reprezentantów kultury chrześcijańskiej”.
Z wywiadu Stanisława Cioska
Kościół był bardzo wstrzemięźliwy, jeśli chodzi o Okrągły Stół i podzielenie się władzą z „Solidarnością”. Jakby przeczuwał, że lepiej było mu z komunistami niż z nie wiadomo kim.
Z tekstu prof. Bronisława Łagowskiego
Wojciech Jaruzelski był Aleksandrem Wielopolskim, któremu się udało. (…) Jaruzelski przeprowadził swoje zamiary, bo miał wojsko, Margrabia swojego wojska nie miał.
Z wywiadu Stanisława Cioska
(…) Zapisy Okrągłego Stołu – to był przecież naiwny socjalizm. Mieszkania wszystkim, waloryzacja płac… Podpisaliśmy się pod utopijnym socjalizmem. Ciągle potem wypytywałem Mazowieckiego: skąd wyście wyszli z tą koncepcją dzikiego kapitalizmu? Jak to się stało?
Technicznie [KAPITALIZM] zaczęła partia, Wilczek, Rakowski. Wcześniej niż Sejm kontraktowy. Ale to było tak, że wolność rynkowa, lecz wciąż socjalizm. Otóż socjalizm sam umarł, można by powiedzieć. Nikt go nie rozwiązywał. Niezauważalnie wręcz. Taka była uroda tych czasów.

POLSKA RZECZYWIŚCIE LUDOWA Od Gierka do Jaruzelskiego to inicjatywa wydawnicza, która chce pokazać przeszłość – jednocześnie bliską i daleką – w całej jej złożoności. Jest wyrazem niezgody na czarny obraz PRL, w której propagandyści prawicy widzą jedynie zło. Autorzy kolejnego tomu w tej serii – m.in. Wiesław Żółtkowski, Dariusz Łukasiewicz, Ludwik Stomma, Małgorzata Kąkiel, Wiesław Kot i Andrzej Walicki – tym razem skupiają się na latach 1956–1989. Pokazują procesy społeczne i gospodarcze (np. uprzemysłowienie i polityka mieszkaniowa) oraz wydarzenia polityczne (np. związane np. z normalizacją stosunków z Niemcami czy relacjami z opozycją polityczną pod koniec lat 80. i obradami Okrągłego Stołu) ) kształtujące życie Polaków przez te kilkadziesiąt lat. Prezentują wielką politykę i jej kulisy, ale też warunki życia codziennego, zarówno ich jaśniejsze, jak i ciemniejsze strony. Sporo miejsca w książce zajmuje życie kulturalne – literatura, film, muzyka.
Uzupełnieniem przekrojowych studiów są dotyczące podobnych tematów wybrane artykuły z „Przeglądu” oraz ciekawe, nieznane do tej pory dokumenty archiwalne z byłego Archiwum KC PZPR.

POLSKA RZECZYWIŚCIE LUDOWA. Od Jałty do października ’56 to próba obiektywnego spojrzenia na ten ważny fragment historii Polski. Autorzy – wśród nich są znani i wybitni specjaliści m.in. Lech Mażewski, Andrzej Werblan, Dariusz Jarosz, Krzysztof Wasilewski, Bohdan Piętka i Bronisław Łagowski – nie ulegają stereotypom obecnym w prawicowej propagandzie, nie powielają propagandowych klisz. Dziedzictwo 45 lat starają się scharakteryzować rzeczowo i obiektywnie, prezentują fakty i cyfry. Przy pomocy statystyk, dokumentów i materiałów z badań socjologicznych pokazują wymiar społeczny zmian ustrojowych, ich wpływ na losy ludzi, zwłaszcza z uboższych warstw. Pokazują też, że program przekształceń społecznych i gospodarczych, np. reformy rolnej czy powrotu Polski nad Odrę i Bałtyk, obecny był w programach polskich stronnictw politycznych już w latach przedwojennych.
Przekrojowe artykuły wspomnianych autorów uzupełnia wybór tekstów z „Przeglądu” dotyczących podobnych tematów oraz aneks, w którym znalazł się wybór nieznanych dokumentów z tamtych lat.

"Wołyń"
Ludobójstwo UPA – Kłamstwa polityków
Rzezie na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej należą do najtragiczniejszych wydarzeń w najnowszych dziejach Polski. Kładą się ogromnym cieniem na relacje Polaków i Ukraińców oraz stosunki między Rzeczpospolitą a Ukrainą. „Wołyń” to książka prawdziwa do bólu – zbrodnie banderowców opisane przez tych, którym udało się je przeżyć, teksty publicystów, dokumentacja zdjęciowa muszą przerażać. I muszą też ostrzegać przed chowaniem głowy w piasek przez wielu naszych polityków. Manipulowanie historią prowadzi do tego, że za naszą wschodnią granicą morderców uważa się za bohaterów, a UPA traktuje się jako mit założycielski wolnej Ukrainy.
Była upalna czerwcowa niedziela. W Nienadowej przy ujściu Kamionki do Sanu, zanim weszliśmy do wody, Edzio spostrzegł na mieliźnie jakieś kształty. Wiedzieliśmy, że rzeka często unosiła ofiary banderowskich mordów. To, co zobaczyliśmy, śniło mi się później nocami. Pięcioosobowa rodzina Tereszczaków – ojciec, matka i troje dzieci – stanowiła męczeńską „tratwę”. Napastnicy związali swe ofiary drutem kolczastym, wrzucili żywcem do ognia, a następnie do Sanu. Ciała były nagie i okrutnie zmasakrowane.

Wyklęci z Podlasia to zbiór artykułów i materiałów archiwalnych dokumentujących represje, jakie spadły na mieszkańców tego regionu ze strony tzw. żołnierzy wyklętych. Autorzy – Jakub Woroncow, Bartosz Konieczka, Nina Kraśko i inni – rzeczowo, w oparciu o dokumenty pokazują zbrodnie „Burego”, Łupaszki” czy „Huzara”, których ofiarami byli w pierwszym rzędzie niewinni mieszkańcy podlaskich wiosek, w większości prawosławni oraz Żydzi. Pamięć o tych dramatycznych wydarzeniach żyje wśród mieszkańców, w szczególności potomków ofiar, bywa też cynicznie wykorzystywana przez nacjonalistyczną prawicę i rządową propagandę. Z prezentowanych w książce materiałów wynika jasno, że nie było żadnych racji politycznych ani moralnych, które mogłyby usprawiedliwić te akty terroru. Uzupełnieniem tekstów kilku autorów jest wstrząsający w swej wymowie, niezwykle rzeczowy wykaz zbrodni na ludności Podlasia popełnionych w latach powojennych przez tzw. wyklętych sporządzony przez Bazylego Pietruczuka oraz oficjalny dokument IPN (z 2005 r.) określający pacyfikację wsi białoruskich przez „Burego” jako zbrodnię o charakterze ludobójstwa.

Zakłamana historia powstania Tom I – Kto Odpowiada Za Śmierć 200 Tysięcy Cywilów
Choć od wybuchu powstania warszawskiego minęły dziesiątki lat, to dyskusja o jego zasadności nabiera na sile. Powstanie warszawskie, jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w całej historii Polski, dzieli Polaków, ale też budzi żywe zainteresowanie. W oficjalnej polityce historycznej dominuje jeden jego obraz – było ono patriotycznym zrywem, a walczącym z Niemcami warszawiakom nie przyszli z pomocą Sowieci. W czasie rocznicowych uroczystości czci się powstańców i oddaje im honory. Należne! Ale jakże często pomija się inne aspekty powstania, nade wszystko ofiary ludności cywilnej. Według niemieckich szacunków ofiar powstania warszawskiego było 200 tysięcy, w tym dziesiątki tysięcy zamordowanych przez hitlerowców w pierwszych dniach sierpnia 1944 r. na Woli i Ochocie. Te przerażające liczby są dla apologetów powstania bardzo niewygodne, zakłócają bowiem jego przekaz i przesłanie, rodzą bowiem pytania o jego sens, o to, kto jest winny tej hekatombie. Jednym z tych, którzy udzielili odpowiedzi, był gen. Władysław Anders, który oświadczył, że powstanie było zbrodnią, a generałowie, którzy je wywołali, powinni stanąć przed sądem polowym.

Paweł Jasienica, znawca historii Polski, autor wielu świetnych książek napisał, że powstanie warszawskie było wymierzone “militarnie przeciw Niemcom, politycznie przeciw Sowietom, demonstracyjnie przeciw Anglosasom, a faktycznie przeciw Polsce”. Można się z nim nie zgodzić? W książce wywiady i teksty, m.in. profesorów Jana M. Ciechanowskiego, Eugeniusza Duraczyńskiego, Bronisława Łagowskiego, Mariana Stępnia, Andrzeja Werblana, doktorów Krzysztofa Wasilewskiego i Łukasza Jastrzębia oraz Andrzeja Dryszla, Pawła Dybicza, Jacka Owczarskiego i Roberta Walenciaka.

Zakłamana historia powstania Tom III – Obłęd i Głód. Nieznany “Dziennik Powstańczy”
Pomijane fakty i skrywane ciemne karty powstania warszawskiego. Niewygodne dla propagatorów oficjalnej polityki historycznej. Przygotowywany przez dowódców AK plan powstania opracowywany był naprędce i chaotycznie, bo w stolicy powstania miało nie być! Gdy Warszawa ginęła, dowódcy opracowywali plany powstań w kolejnych polskich miastach. Rozpaczliwy jest obraz niefachowości i postawy generałów AK. Nieznany dziennik Antoniego Mieczkowskiego to powstanie widziane oczyma cywila, który opisuje tragiczne losy warszawiaków. Mordy na ludności dokonywane przez Niemców i Ukraińców. Głód, brak wody i obłęd życia w piwnicach. Autor pokazuje także, jak wielu powstańców w sposób niegodny żołnierza traktowało uwięzionych wśród gruzów mieszkańców stolicy.

Zakłamana historia powstania Tom IV - Raporty oficerów AK: to się skończy katastrofą
Powojenna Polska mogła być inna. Nie musiało dojść do niewyobrażalnej katastrofy, jaką było powstanie warszawskie. Niestety, dowódcy Armii Krajowej nie wyciągnęli wniosków z dokumentów, które przedstawiali im najbliżsi współpracownicy: szef wywiadu Komendy Głównej AK ppłk Marian Drobik, szef III Oddziału Komendy Głównej AK płk Jan Rzepecki czy wielu innych polityków i oficerów, którzy byli w okupowanej Polsce i w Londynie.
Prezentowane w książce materiały świadczą też o tym, jak rząd w Londynie i władze w kraju oszukiwały się nawzajem ze szkodą dla sprawy polskiej na arenie międzynarodowej, a przede wszystkim dla Polaków.
Niech więc dokumenty przemówią. Raporty i memoriały oficerów AK są wielkim oskarżeniem tych, którzy podjęli decyzję o wybuchu powstania.