Esej jest opowieścią o tym jak przeplata się historia dwóch wielkich pasji człowieka: pragnienia poznania świata i pragnienia zrozumienia sensu własnego istnienia.

Te dwie pasje stanowią fundament dwóch historii: dziejów filozofii i nauki oraz historii duchowości rozumianej jako refleksja nad ukrytym znaczeniem rzeczywistości, nad jej duchowym aspektem.

Autor zarysowuje szeroką perspektywę poznawczą wplatając w swoją opowieść nie tylko tytułowego Sokratesa, lecz także mitycznego Edypa, legendarnego Arjunę, starożytnych myślicieli chrześcijańskich, Kartezjusza, oświeceniowych materialistów i współczesnych badaczy mózgu.

Omawia tak różne fenomeny jak spory chrystologiczne, polowania na czarownice, wojny napoleońskie, rewolucja obyczajowa lat 60-tych XX wieku oraz wskazuje związki tych zjawisk z historią nauki.

Praca zajęła I miejsce w konkursie „Nauka a duchowość”, zorganizowanym przez Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych oraz Tygodnik Powszechny, rozstrzygniętym przez jury w składzie: ks. prof. Michał Heller, ks. Adam Boniecki.

W Opowieściach ze świata mrówek dwukrotny zdobywca Nagrody Pulitzera zabiera nas w podróż do tak odległych miejsc, jak Mozambik i Nowa Gwinea, wyspa Dauphin w Zatoce Meksykańskiej, a nawet zarośnięte podwórko jego rodziców, z pasją opowiadając o swojej trwającej od lat obsesji na punkcie ponad 15 000 gatunków mrówek.

Wilson wzbogaca swoje naukowe obserwacje wspaniałymi historiami, które doskonale ilustrują, w jaki sposób mrówki „mówią”, węszą i smakują, a także walczą o dominację. Opisuje bardzo rzadkie gatunki, takie jak Matabele, najbardziej zaciekłe mrówki wojownicze Afryki, których łowczynie mogą nosić w szczęce do piętnastu termitów; „mrówki żniwiarki”, które, gdy dochodzi do konfrontacji z mrówkami ognistymi, uwalniają chmurę alarmowych feromonów, aby wezwać na pomoc swoich współtowarzyszy; czy Basiceros, najwolniejsze i najbrudniejsze mrówki ze wszystkich, które pokrywają swoje ciała kurzem i śmieciami dla kamuflażu. Opowieści ze świata mrówek to obowiązkowa lektura dla każdego miłośnika przyrody.

Co sądzi o religii?

Czy Bóg wybrał go na ateistę?

Dlaczego ma słabość do pięknych kobiet?

W osobistych rozmowach Jan Woleński odsłania zakamarki swojego filozoficznego umysłu i racjonalnej duszy. Wraca pamięcią do czasów Polski powojennej i ludowej, opowiada o mechanizmach funkcjonowania starego systemu, mierzy się z próbą jego etycznej oceny, rewiduje swoje postawy sprzed lat. Nie stroni przy tym od zaskakujących wyznań, dystansu do samego siebie, szczypty humoru i morza dobrze uzasadnionego racjonalizmu, który przebija z jego postawy.

Ten wywiad-rzeka, przeprowadzony przez Jolantę Workowską, Jacka Prusaka i Sebastiana Kołodziejczyka, to wciągająca podróż od skomplikowanych korzeni czołowego polskiego filozofa, przez życiowe pokusy i złożone filozoficzne zagadnienia, którym próbuje stawić czoła, po wyważoną diagnozę i ocenę dzisiejszych problemów społeczno-obyczajowych.

Jan Woleński − wybitny filozof analityczny, logik, epistemolog i teoretyk prawdy, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest autorem wielu książek, przekładów oraz setek artykułów naukowych. W 1997 roku został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, a w 2011 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2013). Od 2007 roku jest członkiem Komitetu Honorowego Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów.

Porywająca historia Białego Kontynentu, od wielkich odkryć XIX wieku po współczesne przełomy naukowe.

Antarktyda, lodowe królestwo okalające biegun południowy, zajmuje ważne miejsce w ludzkiej wyobraźni. Przez wieki kusiła odkrywców, jednak jej surowy klimat i trudno dostępne wybrzeża długo odpierały ataki ludzi. Kraina wiecznego zimna opowiada historię pionierskich wypraw i zaciętej rywalizacji między francuską, amerykańską i brytyjską ekspedycją, by zdobyć i zbadać tę mroźną pustynię.

Dziś Antarktyda stawia nam nowe wyzwania. Naukowcy szukają ukrytych w lodzie i na dnie morskim śladów przeszłości oraz monitorują wpływ globalnego ocieplenia na polarną czapę lodową, grożącą zatopieniem miast położonych na wybrzeżach całego świata. Gillen D’Arcy Wood przedstawia rolę Antarktydy w tektonicznych dziejach Ziemi, zmianach klimatycznych i ewolucji gatunków, przeplatając doświadczenia współczesnych odkrywców z dramatycznymi historiami odkryć wiktoriańskich prekursorów.

Bez zaufania życie byłoby koszmarem. Na pozór świetnie je znamy, ale rodzi wiele paradoksów. Zaufanie powinno być racjonalne i sprawdzone, ale nadmiar kontroli je niszczy. Pomaga radzić sobie z ryzykiem i niepewnością świata, ale zarazem czyni nas bezbronnymi, bo zdanymi na dobrą wolę innych ludzi. Zaufanie powinno rosnąć w miarę wzmacniania ludzkiej współpracy, ale stajemy się coraz bardziej nieufni. Spieramy się nawet, kto jest idealnym przykładem zaufania: serdeczny przyjaciel, solidny fachowiec czy wspólnik w korzystnych interesach? Proponuję koncepcję zaufania, która pozwala poradzić sobie z paradoksami, a także rzuca nowe światło na przyjaźń, wiarę religijną i troskę o samego siebie.

I cóż po obronie rozumności wiary? Przecież wszyscy wiedzą, że wiara z definicji jest irracjonalna.

Stanisław Wszołek polemizuje z tym poglądem i podejmuje próbę spojrzenia na relacje rozumu i wiary z różnych filozoficznych punktów widzenia. Wbrew utrwalonemu schematowi, który przeciwstawia rozum wierze, autor przekonuje, że wiara, czymkolwiek jest, jest także użyciem rozumu, zaś rozum jest u swych korzeni wierzący.

Stanisław Wszołek przedstawił intrygujące, nowoczesne i nieobrazoburcze dzieło, w którym zadaje wiele głębokich i ważnych dla współczesnej filozofii, kultury i humanistyki pytań oraz porusza wiele rokujących naukowo wątków. Tekst jest ciekawy i dowcipny. Klarowność przekazu jest jego silną stroną.

Tomasz Michniowski

Stanisław Wszołek jest profesorem Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Opublikował m.in. Nieusuwalność metafizyki (Biblos 1997) oraz Refleksje na rozdrożu. Wybór tekstów z pogranicza wiedzy i wiary (Biblos/OBI 2000).

Pamięć jest jednym z największych darów, jakie człowiek otrzymał od Boga lub przyrody. To właśnie dzięki pamięci człowiek może niejako powracać do przeszłości, przywołując i powtórnie przeżywając ważne dla niego wydarzenia – w odróżnieniu od zwierząt, których życie toczy się w wąskim horyzoncie teraźniejszości.

Ten bezcenny dar, nadający ludzkiej egzystencji wymiar głębi, rodzi jednak szczególną odpowiedzialność: pamięcią bowiem można posługiwać się niewłaściwie. Niniejszy esej omawia właśnie różnorakie "grzechy" pamięci, m.in. jej ulotność, mogącą prowadzić do zbyt łatwego wybaczania i zapominania o osobach nam bliskich (zmarłych lub żyjących), o których pamiętanie jest naszym obowiązkiem; jej wybiórczość i stronniczość mogące prowadzić do konstruowania fałszywych narracji o własnej przeszłości przedstawiających nas samych w zbyt korzystnym świetle; czy związane z samym jej istnieniem zagrożenie, że nasza egzystencja zostanie całkowicie "zorientowana" na przeszłość kosztem teraźniejszości i przyszłości. Te i inne "grzechy" pamięci są poddane analizie filozoficznej, wzbogaconej o odniesienia do nauk empirycznych, zwłaszcza teorii ewolucji i psychologii kognitywnej.

Uważna refleksja nad kondycją człowieka doprowadziła wielu myślicieli do smutnego wniosku, że jej najbardziej charakterystycznym rysem jest tragiczność. Poczucie tragiczności egzystencji było szczególnie intensywne wśród starożytnych Greków epoki przedklasycznej, którzy dali mu ponadczasowy wyraz w poematach Homeryckich, zwłaszcza w Iliadzie. Czy jednak przekonanie o tragiczności ludzkiego życia jest uzasadnione? Czy rzeczywiście istnieją przekonywujące racje za tak gorzką oceną ludzkiej egzystencji? Książka ta nie próbuje dostarczyć jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie; jest to pytanie osobiste, by nie powiedzieć intymne – z rodzaju tych, z którymi każdy musi zmierzyć się samodzielnie i uzyskaną odpowiedź zachować dyskretnie dla siebie, nie próbując do niej przekonywać innych. Może jednak do pewnego stopnia pomóc w systematycznym namyśle nad tym pytaniem. Zawiera bowiem staranną rekonstrukcję samego pojęcia tragiczności, przeprowadzoną w kontekście interpretacji poematów Homeryckich, oraz dokładną analizę różnych odpowiedzi na zawartą w nich tragiczną wizję świata. Autor wyróżnia pięć typów odpowiedzi stanowiących próby jej przezwyciężenia lub oswojenia: heroiczną afirmację, hedonizm, obojętność, wyrzeczenie, oraz nadzieję. Z każdą z nich wiąże określoną tradycję filozoficzną lub religijną (odpowiednio: egzystencjalizm, epikureizm, stoicyzm, buddyzm i chrześcijaństwo). W rezultacie Czytelnik otrzymuje gamę odpowiedzi na tragiczną wizję świata, spośród których może wybrać to, które wydaje się Mu najwłaściwsze, lub uzupełnić je o jakąś inną odpowiedź, pominiętą lub przeoczoną przez Autora.

Życie nędzne, w którym z zasady nie może być żadnych przebłysków piękna, nie byłoby tragiczne, lecz odarte z sensu, całkowicie bezwartościowe. W pojęciu tragiczności zawiera się więc oczekiwanie wobec świata, że potencjałowi piękna tkwiącemu w życiu człowieka będzie sprzyjał i podtrzymywał go w nieskończoność, oraz smutek wywołany tym, że świat tak nie funkcjonuje. Zatem tylko człowiek kochający życie, zdolny do śmiechu i radości, może odczuwać tragizm życia, będący – w najkrótszej charakterystyce – skutkiem jego kruchości. Bolesne poczucie kruchości życia, a nie potępienie życia, jest więc właściwe tragizmowi. /Fragment książki/

Wojciech Załuski (ur. 1978), dr hab, prof. UJ, filozof, prawnik. Specjalizuje się w etyce, filozofii prawa i filozofii politycznej. Zajmuje się także filozoficznymi aspektami teorii ewolucji, filozofią religii oraz psychologią moralną. Autor kilkunastu książek, m.in. Evolutionary Theory and Legal Philosophy (Edward Elgar Publishing) i Game Theory in Jurisprudence (Copernicus Center Press), oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych. Laureat wyróżnień naukowych, m.in. Stypendium Polityki ‘Zostańcie z nami’ i Max Weber Fellowship.

Wirusy są wszędzie. Takie stwierdzenie zapewne cię nie szokuje, zwłaszcza w czasach pandemii COVID-19. Ale czy na pewno? Czy wiesz, że wirusy spadają na ciebie miliardami każdego dnia z najwyższych warstw atmosfery? Że pławisz się w bilionach ich cząstek podczas każdej kąpieli w oceanie? Albo wreszcie – że twoje własne geny usiane są szczątkami dawno już umarłych wirusów, które w prehistorii zaatakowały przodka naszego gatunku?

Carl Zimmer w swojej książce opisuje świat niezwykły; świat, w którym nie rządzimy my, lecz właściwie nieożywione replikatory, maleńkie maszyny potrafiące podporządkować sobie dowolny proces w naszym ciele i w ciałach innych organizmów żywych. Boimy się ich – i słusznie. Ale jeśli spojrzymy na wirusy inaczej, poznamy grupę niezwykłych tworów, balansujących na cienkiej granicy między życiem i materią martwą, odpowiedzialnych za krążenie pierwiastków na Ziemi, regulację klimatu całej planety, czy wreszcie – powstanie wiele miliardów lat temu życia takiego, jakim znamy je obecnie.

Wirusy są wszędzie. Takie stwierdzenie zapewne cię nie szokuje, zwłaszcza w czasach pandemii COVID-19. Ale czy na pewno? Czy wiesz, że wirusy spadają na ciebie miliardami każdego dnia z najwyższych warstw atmosfery? Że pławisz się w bilionach ich cząstek podczas każdej kąpieli w oceanie? Albo wreszcie – że twoje własne geny usiane są szczątkami dawno już umarłych wirusów, które w prehistorii zaatakowały przodka naszego gatunku?

Carl Zimmer w swojej książce opisuje świat niezwykły; świat, w którym nie rządzimy my, lecz właściwie nieożywione replikatory, maleńkie maszyny potrafiące podporządkować sobie dowolny proces w naszym ciele i w ciałach innych organizmów żywych. Boimy się ich – i słusznie. Ale jeśli spojrzymy na wirusy inaczej, poznamy grupę niezwykłych tworów, balansujących na cienkiej granicy między życiem i materią martwą, odpowiedzialnych za krążenie pierwiastków na Ziemi, regulację klimatu całej planety, czy wreszcie – powstanie wiele miliardów lat temu życia takiego, jakim znamy je obecnie.

Książka przedstawia podstawowe nurty współczesnych dyskusji o istocie poznania naukowego. Omawia zarówno klasyczne stanowiska klasyków filozofii: Poppera, Bridgmana czy Khuna, jak i rozległą panoramę współczesnych teorii filozofii nauki, w których próbuje się akcentować wpływ czynników społeczno-kulturalnych na treść teorii przyrodniczych. Polemizując ze stanowiskiem Szkoły Edynburskiej i próbami zastępowania epistemologii nauki przez socjologię nauki, konsekwentnie broni koncepcji, w której podstawową rolę w nauce odgrywają czynniki racjonalne.

Na progu greckiej refleksji filozoficznej sformułowano opinię, iż filozofia rodzi się ze zdumienia i oczarowania. Opinia ta znajduje potwierdzenie w rozwoju współczesnej nauki. Ta ostatnia zrodziła się bowiem i rozwinęła w wyniku krytycznej racjonalizacji XIX-wiecznych zachwytów nad wyidealizowanym obrazem nauki. W procesie racjonalizacji nie uniknięto wprawdzie kolejnych złudzeń towarzyszących nowym fascynacjom, ale w ogniu polemik możliwe stało się znalezienie odpowiedzi na pytanie: „Czym nie jest teoria naukowa?”. (fragment książki)

Józef Życiński (1948-2011) – filozof, teolog, biskup rzymskokatolicki, metropolita lubelski. Autor ponad 50 książek i setek artykułów z zakresu filozofii nauki, filozofii przyrody, kosmologii, teorii ewolucji i teologii oraz tekstów publicystycznych. Doktor honoris causa Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Uniwersytetu Medycznego w Lublinie i Uniwersytetu Jagiellońskiego, pośmiertnie oznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Autor m.in. książek Świat matematyki i jej materialnych cieni (CCPress 2013), Struktura rewolucji metanaukowej (CCPress 2013), Transcendencja i naturalizm (CCPress 2014).

Po raz pierwszy prezentujemy polskiemu odbiorcy dzieło, w którym Józef Życiński przedstawia summę swoich wieloletnich badań na gruncie filozofii nauki. W erudycyjnym i usystematyzowanym wywodzie Życiński pokazuje ukryte mechanizmy rządzące ewolucją nauki od jej początków aż po czasy nam współczesne.

Józef Życiński skupił swoją uwagę na jednej rewolucji, i to nie rewolucji przebiegającej w nauce, lecz rewolucji, jaka dokonała się w poglądach na naukę, czyli na rewolucji metanaukowej. Została ona wywołana przez dwie wielkie rewolucje naukowe uwieńczone (ale nie zakończone) powstaniem teorii względności i mechaniki kwantowej. Jeszcze raz okazało się, że nauka jest „częścią większej całości”. To, co się dzieje w nauce, ma oddźwięk – niekiedy bardzo daleko idący – w szeroko rozumianej przestrzeni kultury; szeroko rozumianej, bo obejmującej duże obszary życia współczesności. (…) Życiński zawsze głęboko przeżywał piękno naukowej przygody – piękno i element transcendencji: „Mimo niedoskonałości i braków prawdziwa nauka ma swoje piękno, które ujawnia się w przeobrażeniu tajemnicy w informację”. Samo to przeobrażenie jest piękne i tajemnicze.

[Ze Wstępu Michała Hellera]

Czy obiekty matematyczne się tworzy, czy odkrywa? Czy istnieją one w Platońskim polu racjonalności, budując matrycę tego, co może się urzeczywistnić?

W komputerze zmarłego przedwcześnie Arcybiskupa Józefa Życińskiego znaleziono niemal ukończony tekst książki, będący zapisem wykładów, które w roku akademickim 2006/2007 prowadził na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Prezentujemy Państwu jej ostateczną wersję, zredagowaną i opatrzoną wstępem Michała Hellera.

Gdy po raz pierwszy przejrzałem pliki komputerowe, pomyslałem, że dopiszę swoje uzupełnienia i znowu będziemy mieli wspólna książkę. Ale wyszło inaczej. Wybrałem tylko rolę redaktora, dokonałem niezbędnych retuszy, pozostawiając całość maksymalnie niezmienioną. Józek jest zbyt silną osobowością, by brutalnie wdzierać się w jego tekst. Niech jeszcze raz przemówi swoim niepowtarzalnym stylem.

[Ze Wstępu Michała Hellera]

Jakie jest miejsce człowieka we wszechświecie w odniesieniu do Boga?

Jakie są możliwości i potrzeby poznawcze człowieka?

Czy istnieje konflikt między badaniami teologii i nauk przyrodniczych?

Choć człowiek od zawsze szuka odpowiedzi na pytania o początki, sens i cel swojego istnienia, nabywając wiedzę i doskonaląc narzędzia, poszukiwania te nadal są fascynujące. Właściwa każdemu z nas natura badacza każe nam przeszukiwać dostępną rzeczywistość w nadziei na zrozumienie Bożych zamysłów. Książka jest przewodnikiem po tej wędrówce, pokazującym poprzez dokonania filozofów i przyrodników jak silna i intelektualnie owocna jest ludzka potrzeba sensu, ładu i piękna. To pochwała rozumu jako narzędzia zdolnego odczytywać Bożą obecność w świecie i świadectwo przekonania, że wiara i rozum wspólnie służą człowiekowi w odnalezieniu swojego miejsca we wszechświecie i że nie ma między nimi konfliktu.

Przeczytałbym tę książkę, żeby znaleźć potwierdzenie założenia, że można dzięki odkryciom nauki odnaleźć struktury Bożego sensu i ładu, a zarazem ludzkie przeznaczenie. Przeczytałbym ją, bo potrzebuję potwierdzenia nadziei, że poszukiwania ludzkiego rozumu nie są płonne, że są celowe i prowadzą do odpowiedzi na pytania wciąż powracające, mimo nieustających wysiłków wielu naukowców. Przeczytałbym ją, bo potrzebuję dowodów na to, co przeczuwam. I uważam, że rozum i nauka mogą takie dowody dać, nie stojąc w sprzeczności z wiarą. Przeczytałbym ją, bo pomimo deklaracji filozofów, chcę odnajdywać obecność i bliskość Boga we współczesności, płaszczyznę spotkania.

ks. dr Tomasz Adamczyk, KUL

Życiński cieszy się pięknem świata, jego pełną racjonalności poezją, estetyką równań matematycznych. Są to dla niego ślady Transcendencji. Ale nie ślady podobne do odcisku pieczęci na dokumencie, lecz ślady tkwiące dyskretnie, bo immanentnie, w całym Wszechświecie.

ks. prof. Michał Heller

Filozofia matematyki rozwijana jest intensywnie zarówno w Polsce, jak i na świecie. Zajmują się nią uczeni reprezentujący różne dyscypliny. Choć bezpośrednio niepotrzebna właściwie dla uprawiania i rozwijania samej matematyki, jest przecież niezbędna dla lepszego zrozumienia tej dziedziny i jej miejsca pośród innych nauk. Ostatnio zauważyć się daje także rozwój refleksji filozoficznej nad młodą dyscypliną, jaką jest informatyka.

Zebrane w tym tomie prace obrazują prowadzone aktualnie w Polsce badania filozoficzne nad matematyką i informatyką. Ich autorzy reprezentują różne ośrodki akademickie i różne specjalności − są wśród nich zarówno matematycy, jak i logicy, filozofowie czy nawet teologowie. Prace poświęcone są bardzo różnym problemom: od rozważania rozwoju i zmian w matematyce i znaczenia metody aksjomatycznej, poprzez badanie klasycznych kierunków filozofii matematyki, problemów związanych z epistemologią matematyki czy ze związkami matematyki ze światem realnym, rozważanie wpływu paradygmatu ucieleśnionego umysłu na badania nad poznaniem matematycznym, a kończąc na problemach filozoficznych informatyki.

Autorzy artykułów: Izabela Bondecka-Krzykowska, Krzysztof Cibora, Roman Duda, Michał Heller, Mateusz Hohol, Zbigniew Król, Anna Lemańska, Jerzy Mycka, Adam Olszewski, Ewa Piotrowska, Jerzy Pogonowski, Zbigniew Semadeni, Bartłomiej Skowron, Michał Sochański, Paweł Stacewicz, Jan Woleński, Krzysztof Wójtowicz.

„Poeta fizyki”, „człowiek, który pracował za wielu, starczył za dziesięciu”. Takimi słowami żegnał Mariana Smoluchowskiego jego pierwszy uczeń, Jan Jakub Stock. Słowa te, napisane zostały w tragicznym roku 1917, w niewoli rosyjskiej, w dalekim Taszkiencie. Wspomnienia te, jak wiele innych ówczesnych kończą się wezwaniem do wzmożonej pracy nad kontynuacją dzieła Smoluchowskiego. Fenomen tej postaci wykraczał poza wąskie ramy specjalisty-fizyka. Z pewnością był to uczony wielkiej miary, skoro określenia typu „romantyk nauki”, podkreślające jego wyjątkowość możemy spotkać nader często. Dziś, gdy mija równo sto lat warto przyjrzeć się spuściźnie Smoluchowskiego.

Jakie zmiany w filozoficznym obrazie świata przyniosła ogólna teoria względności? Czy potrafimy zrozumieć filozoficzne implikacje tej teorii?

W 2015 roku minęła setna rocznica sformułowania ogólnej teorii względności (OTW) przez Alberta Einsteina. Stała się ona jednym z fundamentów współczesnej fizyki, a powstała na jej bazie kosmologia relatywistyczna zrewolucjonizowała nasze wyobrażenia odnośnie Wszechświata.

W przeciwieństwie do szczególnej teorii względności, OTW nie była niestety zbyt często przedmiotem analiz filozoficznych, zwłaszcza w ostatnich dekadach. Zapewne zadecydowała o tym trudność samej teorii jak i zaskakujące implikacje filozoficzne. Wspomniana rocznica stała się więc doskonałą okazją do podjęcia refleksji nad wzajemnymi interakcjami między fizyką a filozofią.

Dziewięciu autorów - fizyków, kosmologów i filozofów przyrody spróbowało udzielić odpowiedzi na pytania o znaczenie OTW dla filozofii. Czytelnik może prześledzić różnorodne odsłony fascynujących związków teorii Einsteina z filozofią, od historii nauki przez zagadnienia związane z kosmologią po kwestie metodologiczne. Ta wyjątkowa na polskim rynku wydawniczym publikacja ukazuje najszerszą z dotychczas prezentowanych panoramę problematyki filozoficznej związanej z ogólną teorią względności.

Autorzy artykułów:

Marek Biesiada, Zdzisław A. Golda, Wojciech P. Grygiel, Michał Heller, Łukasz Lamża, Tadeusz Pabjan, Paweł Polak, Leszek M. Sokołowski, Sebastian J. Szybka.

Jaka jest natura podejmowania decyzji indywidualnych i zbiorowych?

Czy decyzje podejmujemy w sposób wolny?

Jakie są kryteria racjonalności podejmowania decyzji?

Czy komputery potrafią za nas planować, wybierać, przewidywać i decydować?

Książka jest zbiorem artykułów, w których analizowany jest proces podejmowania decyzji w różnych kontekstach: logicznym, psychologicznym, (neuro-)kognitywistycznym, filozoficznym, społeczno- kulturowym i ekonomicznym. W ramach badań logicznych zaproponowane zostały nowe narzędzia logiczne dla modelowania procesu podejmowania decyzji. W kontekście psychologicznym omawia się podmiotowe (m.in. emocjonalne) uwarunkowania i neurologiczne zasady podejmowania decyzji. W kontekście filozoficznym rozważa się możliwość skonstruowania nowego pojęcia podmiotu w oparciu o współczesne teorie decyzji, zaś społeczno-kulturowym zaprezentowane zostały nowe wzorce koordynacji zbiorowych zachowań – z uwzględnieniem problematyki podejmowania decyzji. Wreszcie w kontekście ekonomicznym zaproponowane zostały nowe techniki w podejmowaniu decyzji biznesowych.

Autorzy artykułów:

Andrzej Dąbrowski, Małgorzata Leśniowska-Gontarz, Bolesław Jaskuła, Tomasz Kwarciński, Arkadiusz Lewicki, Elżbieta Mrozek, Robert Piłat, Andrew Schumann, Andrzej Szelc, Jarosław Szkoła, Konrad Szocik, Jan Woleński.

Prezentowany tom stanowi próbę doprecyzowania programu teologii nauki. Zawiera artykuły dotyczące możliwości takiej teologii, jej warunków i podstawowych problemów. Autorzy podejmują próby oceny współczesnych wysiłków naukowych z teologicznego punktu widzenia a także ich wpływu na treść nowych teorii teologicznych. Oprócz refleksji teologicznej w kontekście nauki tom zawiera zagadnienia związane z metodologią nauki i teologii oraz relacją między różnymi dyscyplinami naukowymi i teologią.

Autorzy artykułów:

Grzegorz Bugajak (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Jerzy Dadaczyński (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Bogdan Dembiński (Uniwersytet Śląski), Justyna Figas-Skrzypulec (Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych), Robert Janusz (Akademia Ignacjanum), Łukasz Kwiatek (Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych), Tomasz Maziarka (Tarnowskie Towarzystwo Naukowe), Łukasz Mścisławski (Politechnika Wrocławska), Adam Olszewski (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Paweł Polak (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Konrad Rycyk (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Tadeusz Sierotowicz (Istituto Superiore di Scienze Religiose di Bolzano), Jan Szczurek (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Piotr Urbańczyk (Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych), Zbigniew Wolak (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Robert Woźniak (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II).

Niniejszy zbiór esejów zapoznaje Czytelnika z badaniami dotyczącymi problemu normatywności podjętymi nie tylko z perspektywy filozoficznej, lecz również psychologicznej oraz kognitywistycznej. W tomie znaleźć można eseje dotyczące normatywności dyskursu epistemicznego, problemu naturalizacji normatywności, jak również analizujące podstawowe pojęcia normatywne. Ponadto Czytelnik będzie mógł zapoznać się z normatywnymi aspektami etyki, matematyki, języka, moralności oraz umysłu.