Tematem pierwszej części cyklu Pawła Jasienicy jest Polska za panowania Dynastii Piastów. Ta barwna i wnikliwa rozprawa, to przede wszystkim „swobodne literackie opowiadanie”, które postrzega się jako fascynującą gawędę o państwie wielu narodów, wiar i kultur.

….Żadne przedwieczne wyroki nie orzekały, że między Odrą a Wisłą koniecznie musi wyrosnąć Polska. Kiedy pierwsi książęta piastowscy obwarowywali się na wzgórzu gnieźnieńskim, Łaba płynęła przez kraj słowiański, Obodrzyce siedzieli tam, gdzie dziś Lubeka. W przeciągu trzystu następnych lat bez porównania silniejsi Niemcy wchłonęli wszystko aż po Odrę, przekroczyli ją... przekroczyli również Wisłę, ramieniem zbrojnych zakonów sięgając ujścia Dźwiny. Polska jednak ostała się i przetrwała w okolicznościach nad wyraz trudnych.

Dokonało się to pracą, męstwem i poświęceniem narodu, pod politycznym przywództwem dynastii rdzennie polskiej- Piastów….

Paweł Jasienica

Najlepszy, najmądrzejszy i najbogatszy podręcznik do zrozumienia Piastów – dynastii prawie 500 lat władającej naszą historią. Tysiące faktów podane w sposób, który nie tylko wciąga i fascynuje ale każe docenić i autora i epokę, którą opisuje.

Abdykacja Jana II Kazimierza, wszechogarniający chaos, anarchia, wojny toczące się na kilku frontach, utrata terytoriów, próba odzyskania znaczenia „dawnej” Rzeczpospolitej przez Jana III Sobieskiego. Lata 1648-1696 to bez wątpienia jeden z najburzliwszych okresów w historii naszego kraju, doskonale ujęty na kartach „Calamitatis regnum”. Wnikliwa, sumienna i błyskotliwa analiza naszej historii jest nie tylko rzetelnym esejem historycznym, ale także barwną opowieścią, która przybliża nam losy naszego Państwa.

Ostatnia część trylogii „Rzeczpospolita Obojga Narodów” przybliża słuchaczom dzieje Polski w latach 1696 – 1795. Jasienica nie tylko opisuje i ocenia w niej panowanie poszczególnych władców (Augusta II Mocnego, Augusta III, Stanisława Leszczyńskiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego), ale także stara się pokazać przyczyny i skutki zrywanych sejmów, następstwa konfederacji barskiej. Podejmuje temat Powstania Kościuszkowskiego, ogłoszenia Konstytucji 3-go Maja, czy w końcu rozbiorów Polski. Wnikliwa, sumienna i błyskotliwa analiza naszej historii jest nie tylko rzetelnym esejem historycznym, ale także barwną opowieścią, która przybliża nam losy naszego Państwa.

Umiera Zygmunt II August. Jego bezpotomna śmierć kończy okres panowania Dynastii Jagiellonów. „Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek” opowiada o burzliwym czasie wolnych elekcji, o nieudanych rządach Henryka Walezego, próbie przywrócenia i umocnienia władzy królewskiej Stefana Batorego oraz początkach panowania Dynastii Wazów. Wnikliwa, sumienna i błyskotliwa analiza naszej historii jest nie tylko rzetelnym esejem historycznym, ale także barwną opowieścią, która przybliża nam losy naszego Państwa.

Nie doczekał się potomków ostatni z Jagiellonów. Zygmunt August zakończył historię litewsko-polskiej dynastii. Została jedynie siostra Anna, ale powierzyć jej korony się nie zdecydowano. W ciągu niespełna roku spisano Pacta Conventa i wysłano propozycję pretendentowi. Przyjechał, koronę wziął i po roku uciekł. Panowie i sejm radzili, to do nich należał jeszcze głos decydujący, który już niedługo całkiem straci swoją wagę. Tym razem wybrali znakomicie, ale to niestety ostatni dobry wybór.

Na kartach Rzeczpospolitej Obojga Narodów staje nad przed oczyma ogrom błędów, jakie poczynili nasi przodkowie; Paweł Jasienica punktuje je prawie wszystkie, przedstawiając niezbite dowody i fakty. Zaniechanie reform, z jednej strony fanatyzm, z drugiej zaś bezwład, brak strategicznych koncepcji, brak hierarchii potrzeb i brak politycznego słuchu Wazów zrujnowały dotychczasowy porządek i zepchnęły w ruinę myśl reformatorską i polityczną swoich czasów. Jeszcze siła była, ale nogi już gliniane…

Dla każdego, kto choć odrobinę smakuje polską historię, zastanawia się, dlaczego losy potoczyły się tak, a nie inaczej – to doprawdy prawdziwa rozkosz zagłębić się w owe dywagacje światłego i mądrego autora, znawcę wybitnego polskiej historii, popłynąć z nim w wartki nurt wydarzeń tamtych czasów i przyjrzeć się procesom, które doprowadziły Polskę do miejsca, gdzie dziś się znajduje.

Naprawdę znakomita intelektualna przygoda dla tych, którzy lubią zastanawiać się nad przeszłością.