SOWA OPAC : Katalog zbiorów

489 wyników

Brak okładki

Druk ulotny

W koszyku

oceń

Przekaż Jerzemu swój 1% podatku / Stowarzyszenie "Warto jest pomagać". - Zielona Góra : Stowarzyszenie "Warto jest pomagać", [2015]. - [2] strony : ilustracje kolorowe ; 6x9 cm.

Forma i typ

Druki ulotne

Temat

Dziedzic, Jerzy Stowarzyszenie "Warto jest pomagać" (Zielona Góra). Podatek Osoby z niepełnosprawnością Rehabilitacja (med.) Działalność organizacji pożytku publicznego Organizacje pożytku publicznego Jasło (woj. podkarpackie ; okręg)

Gatunek

Wizytówki

Wizytówka [szt. 1] z prośbą o przekazanie 1% podatku.

brak informacji o dostępności

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

DŻS

O dostępność zapytaj w bibliotece: sygn. X (1 egz.)

Brak okładki

Druk ulotny

W koszyku

oceń

Noc Muzeów 2017 / Muzeum Regionalne w Jaśle. - Jasło : Muzeum Regionalne, 2017. - [2] strony : ilustracje kolorowe ; 10x20 cm.

Forma i typ

Druki ulotne

Temat

Bezkrowajny, Andrzej Góźdź, Paweł Łącki, Grzegorz Łącki, Jerzy Zarzyka, Aleksandra Muzeum Regionalne (Jasło) Noc Muzeów Skarby Krainy Wygasłych Wulkanów Kraina Wygasłych Wulkanów Fisharmonia i instrumenty dęte Muzealnictwo Muzyka Wystawiennictwo Imprezy Wystawy Wulkany Muzea Jasło (woj. podkarpackie) Kaczawskie, Góry

Gatunek

Zaproszenie

Zaproszenie [szt. 2] na Noc Muzeów, zorganizowaną w dniu 12 maja 2017 przez Muzeum Regionalne w Jaśle.

brak informacji o dostępności

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

DŻS

O dostępność zapytaj w bibliotece: sygn. XI.13.1 (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Wizna / Jacek Komuda. - Lublin : Fabryka Słów, 2020. - 448 stron : ilustracje, faksymila, mapy ; 20 cm.

Autor

Komuda Jacek (1972- )

Forma i typ

Książki Proza

Przynależność kulturowa

Literatura polska

Temat

Raginis, Władysław (1908-1939) II wojna światowa (1939-1945) Bitwa pod Wizną (1939) Kampania wrześniowa (1939) Góra Strękowa (woj. podlaskie, pow. białostocki, gm. Zawady) Gmina Wizna (woj. podlaskie, pow. łomżyński)

Gatunek

Powieść historyczna

Niemiecki korpus pancerny generała Heinza Guderiana uderza z całą mocą, usiłując zamknąć kleszcze wokół wycofujących się spod Warszawy polskich armii. Zakładano, że jego sukces przyniesie klęskę stronie polskiej po zaledwie dziesięciu dniach oporu. Jednak na drodze pancernych zagonów staje polska załoga odcinka Wizna. Dwie kompanie piechoty ukryte w kilku betonowych schronach nad Narwią wsparte sześcioma działami. Mniej niż 700 żołnierzy przeciwko 40 tysiącom. 40 do 1. Tak rozpoczyna się desperacka walka kapitana Władysława Raginisa. Bój do ostatniej krwi, naboju i samobójczej śmierci dowódcy, który przysiągł, że żywy swej pozycji nie opuści. Dziś epizod ten znany jest jako legendarna obrona Wizny. /Powyższy opis pochodzi od wydawcy/.

aktualnie wypożyczona

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia dla Dorosłych

Wszystkie egzemplarze są obecnie wypożyczone: sygn. 821.162.1-3 (1 egz.)

(dostępność ok. 08.07.2024)

Książka

W koszyku

oceń

Czarodziej z Łysej Góry :opowieść o Bolesławie Książku / Bożena Kostuch. - Warszawa : Marginesy, 2020. - 407, [1] strona : ilustracje ; 25 cm.

Autor

Kostuch Bożena

Forma i typ

Książki Literatura faktu, eseje, publicystyka

Temat

Artyści plastycy Ceramika artystyczna Projektowanie wnętrz Sztuka Łysa Góra (woj. małopolskie, pow. brzeski, gm. Dębno) Polska

Gatunek

Biografia Publikacja bogato ilustrowana

Dziedzina i ujęcie

Kultura i sztuka Historia

Tytułowy czarodziej – Bolesław Książek – jeden z najwybitniejszych polskich ceramików, był już znanym i cenionym artystą, kiedy uwiedziony niespotykaną magią małej miejscowości koło Tarnowa porzucił Kraków i swoje dotychczasowe życie. Łysa Góra stała się jego domem, a tamtejszy zakład ceramiczny – zawodową obsesją. Poświęcał „Kamionce” niemal każdą chwilę, a swojej pracy nie ograniczał jedynie do powierzonych mu obowiązków dyrektora artystycznego: zajmował się również sprawami technicznymi, uczył, czasem można go było spotkać z kubłem farby i pędzlem czy nawet z miotłą. W ciągu niemal 20 lat spędzonych w Spółdzielni Pracy Rękodzieła Ludowego i Artystycznego wykonał ponad 1600 wzorów naczyń użytkowych i dekoracyjnych, rzeźb ceramicznych, płyt okładzinowych oraz ceramiki architektonicznej. W swoje projekty wkładał serce i duszę, a jego prace ciągle zachwycają poziomem artystycznym i kunsztem wykonania. Dziś, 26 lat po śmierci mistrza, można je oglądać w najważniejszych polskich muzeach, a także galeriach na całym świecie. Bożena Kostuch, chcąc oddać tej wyjątkowej postaci należny hołd, dotarła do archiwalnych materiałów, rozmawiała z rodziną artysty i ludźmi związanymi z łysogórską „Kamionką”. Efektem jej wieloletniej pracy jest pierwsze tak szczegółowe opracowanie spuścizny mistrza. /Powyższy opis pochodzi od wydawcy/.

dostępna do wypożyczenia

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia dla Dorosłych

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 75/76 (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Bieszczadzka odyseja : wspomnienia moich rodziców / Zbigniew Maj. - Rzeszów : Carpathia, 2021. - 192, [4] strony : ilustracje ; 24 cm.

Autor

Maj Zbigniew

Forma i typ

Książki Literatura faktu, eseje, publicystyka

Przynależność kulturowa

Literatura polska

Temat

Maj, Józef Maj, Anastazja Osadnictwo Życie codzienne Praca Bieszczady (góry) Bychawa (woj. lubelskie, pow. lubelski, gm. Bychawa) Ustrzyki Dolne (woj. podkarpackie ; okolice) Sokołowa Wola (woj. podkarpackie, pow. bieszczadzki, gm. Czarna) Teleśnica Sanna (woj. podkarpackie) Chrewt (woj. podkarpackie) Czarna Dolna (woj. podkarpackie, pow. bieszczadzki, gm. Czarna ; okolice) Wetlina (woj. podkarpackie, pow. leski, gm. Cisna ; okolice) Daszówka (woj. podkarpackie) San (dopływ Wisły ; rzeka)

Gatunek

Pamiętniki i wspomnienia

Dziedzina i ujęcie

Podróże i turystyka Rodzina, relacje międzyludzkie Styl życia, moda i uroda

W Bieszczady ruszali w poszukiwaniu nowego, lepszego życia. Pełni nadzei, planów, oczekiwań. Zderzenie marzeń z rzeczywistością nie zawsze pokrywało się z wyobrażeniami. Tylko najtwardsi i ci, którzy pokochali Bieszczady prawdziwą miłością, znaleźli w sobie dość siły i determinacji, by zostać tu na zawsze... Bieszczadzka Odyseja to opowieść o trudach życia powojennych osadników z łat 50. i 60. XX w. Książka oparta jest na wspomnieniach rodziców autora, którzy już' w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych zamieszkali w Bieszczadach, podejmując pracę w miejscowych Państwowych Gospodarstwach Rolnych. To książka o codziennym życiu "zwyczajnych" ludzi, najczęściej młodzieży pochodzącej z ubogich, wielodzietnych rodzin. Wbrew utrwalonym już mocno wyobrażeniom o Bieszczadach, jako miejscu ucieczki, czy „zsyłki' dla ludzi niepokornych, bądź takich, którzy weszli w kolizję z prawem, to właśnie biedni ludzie pochodzący z przeludnionych wiosek, dominowali wśród pierwszych powojennych mieszkańców tych gór. Tytuł książki nawiązuje do wieloletniej tułaczki pionierskich rodzin osadniczych, w poszukiwaniu swojego miejsca do godnego życia. Treść uzupełniona została opisami miejsc w których rozgrywały się wydarzenia z lat pięćdziesiątych, i wspomnieniami autora z czasów jego dzieciństwa.

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia Główna

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 94(438).083 (1 egz.)

Brak okładki

Druk ulotny

W koszyku

oceń

Farmy wiatrowe Beskidu Niskiego / Jasielski Dom Kultury. - Jasło : Jasielski Dom Kultury, 2019. - [1] karta : ilustracje kolorowe ; 30x21 cm ; [1] karta ; 42x30 cm.

Forma i typ

Druki ulotne Publikacje informacyjne

Temat

Wójcik, Tadeusz. Goleń, Adam Jasielski Dom Kultury. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Turystyka rowerowa Kultura Wycieczki Rower Elektrownie wiatrowe Jasło (woj. podkarpackie) Beskid Niski (góry) Niegłowice (woj. podkarpackie, pow. jasielski, gm. Jasło) Gmina Dębowiec (woj. podkarpackie, pow. jasielski) Wola Dębowiecka (woj. podkarpackie) Zawadka Osiecka (woj. podkarpackie, pow. jasielski, gm. Osiek Jasielski) Pielgrzymka (woj. podkarpackie) Folusz (woj. podkarpackie, pow. jasielski, gm. Dębowiec) Józefów (woj. podkarpackie, pow. jasielski)

Gatunek

Afisz

Dziedzina i ujęcie

Kultura i sztuka Podróże i turystyka Hobby i czas wolny

Afisz [szt. 2 różne formaty] z informacją o wycieczce rowerowej w Beskid Niski trasą: Jasło - Niegłowice - Dębowiec - Wola Dębowiecka - Zawadka Osiecka - Farma Wiatrowa (Pielgrzymka) - Folusz - Józefów - Dębowiec - Jasło pod przewodnictwem Tadeusza Wójcika i Adama Golenia, w ramach Klubu Kulturalno-Turystycznego JDK, w dniu 8 czerwca 2019 r.

brak informacji o dostępności

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

DŻS

O dostępność zapytaj w bibliotece: sygn. XI.12.2.1 (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Legendy o Czermnej i Liwoczu / Zofia Okarma. - Czermna : Stowarzyszenie Historyczno-Patriotyczne "Pro Patria", 2018. - 71 stron : illustracje (w tym kolorowe) ; 21 x 15 cm.

Autor

Okarma Zofia

Forma i typ

Książki

Temat

Kamień Kościoły i kaplice Dialekty i regionalizmy Wsie Dwory Zamki i pałace Karczmy Czermna (woj. małopolskie, pow. tarnowski, gm. Szerzyny ; okolice) Liwocz (góra)

Gatunek

Legendy i podania Scenariusz teatralny

Dziedzina i ujęcie

Literaturoznawstwo Kultura i sztuka

dostępna w czytelni

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Czytelnia Regionalna

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. Reg. VI (1 egz.)

Brak okładki

Druk ulotny

W koszyku

oceń

Warsztaty literackie w Klubie Inicjatyw Artystycznych Wschód / Miejska Biblioteka Publiczna w Jaśle. - Jasło : Miejska Biblioteka Publiczna, 2014. - [1] karta : ilustracje kolorowe ; 42x30 cm.

Forma i typ

Druki ulotne Publikacje informacyjne

Temat

Góra, Konrad Mateusz, Dawid Pfeifer, Kasper Pound, Ezra Miejska Biblioteka Publiczna (Jasło) Klub Inicjatyw Artystycznych Wschód (Jasło) Klub Inicjatyw Artystycznych Wschód Język polski Poezja Prezentacje i wystąpienia Literatura Warsztaty literackie Jasło (woj. podkarpackie)

Gatunek

Afisz

Dziedzina i ujęcie

Bibliotekarstwo, archiwistyka, muzealnictwo Językoznawstwo Literaturoznawstwo

Afisz [szt. 3] z informacją o warsztatach literackich prowadzonych przez Konrada Górę, Dawida Mateusza i Kaspera Pfeifera, w Klubie Inicjatyw Artystycznych Wschód, w dniu 18 września 2014 r. w MBP w Jaśle.

brak informacji o dostępności

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

DŻS

O dostępność zapytaj w bibliotece: sygn. XVI.4.1.14 (1 egz.)

Brak okładki

Druk ulotny

W koszyku

oceń

Turniej miast o złoty kufel. - Jasło : Grupa Żywiec S.A., 2003. - [1] karta ; 68x46 cm.

Forma i typ

Druki ulotne

Temat

Dowbor, Katarzyna Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji (Jasło). Kabaret Paka (Jelenia Góra) O.N.A. (zespół rockowy) Kovaśka (zespół muzyczny) Turniej Miast o Złoty Kufel Konkursy i festiwale Współzawodnictwo Koncerty i recitale Zgromadzenia i imprezy masowe Dzieci Jasło (woj. podkarpackie)

Dziedzina i ujęcie

Kultura fizyczna i sport

Plakat [szt. 2] promujący turniej miast o Złoty Kufel zorganizowany w MOSiR Jasło, w dniu 9.06 [2003?].

brak informacji o dostępności

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

DŻS

O dostępność zapytaj w bibliotece: sygn. XI.15.1Sz. 5 (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Pod osłoną gór : dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów / Paul Robert Magocsi ; tłumaczenie Marek Król. - Rzeszów : Libra PL, 2022. - 539, [1] strona, [48] stron tablic : ilustracje, faksymilia, fotografie, mapy, portrety ; 25 cm.

Autor

Magocsi Paul R. (1945- ) Król Marek (1965- )

Forma i typ

Książki Publikacje naukowe

Temat

Rusini Karpaccy Łemkowie Słowianie Kontrreformacja Reformacja Diaspora (ludy i narody) Rewolucja Regionalizm Stosunki etniczne Europa Środkowo-Wschodnia Zakarpacie (Ukraina) Karpaty (góry) Łemkowszczyzna (region etnograficzny) Słowacja Rumunia Polska

Gatunek

Monografia

Dziedzina i ujęcie

Historia Etnologia i antropologia kulturowa

Pierwsza monografia naukowa dotycząca historii Rusi Karpackiej i Karpatorusinów, w której profesor Paul Robert Magocsi, autor o olbrzymim dorobku naukowym (wśród niemal 900 publikacji jego autorstwa jest 41 książek) stawia śmiałą tezę o istnieniu czwartej narodowości wschodniosłowiańskiej. Karpatorusini nigdy nie mieli własnego państwa, lecz od wieków zamieszkiwali ziemie zwane Rusią Karpacką, które dziś leżą w granicach Polski, Słowacji, Ukrainy i Rumunii. Rozsiana po całym świecie diaspora karpatorusińska obecna jest głównie na Węgrzech, w Serbii, Czechach, Chorwacji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. ,,Jakie sensy kryją się w tym tytule? Lepsze byłoby może sformułowanie: „żadnych przyjaciół prócz gór”, jednak zostało ono już wykorzystane w książce o Kurdach - innym górskim narodzie, który w ostatnich dziesięcioleciach porównywano do Karpatorusinów. Te górskie narody łączy to, że nigdy nie miały własnego państwa, zaś te państwa, w których przyszło im żyć, wywierały zwykle negatywny wpływ na karpatorusińską czy kurdyjską społeczność i kulturę. W przypadku Karpatorusinów presja asymilacyjna trwająca od XIX w. stopniowo wypychała ich z nizin i pogórza z powrotem w stronę gór, a z terenów leżących po ich północnej stronie zostali w XX w. usunięci siłą. Zatem w najlepszym razie wyłącznie góry były dla nich osłoną i schronieniem. Podtytuł wskazuje na dwa istotne elementy: kraj i naród. W kolejnych rozdziałach wykażemy, że w Europie istnieje historyczne terytorium zwane Rusią Karpacką. Nazwa i wiążące się z nią pojęcie są znane niektórym mieszkańcom tej krainy, choć nie znajdziemy jej ani na dawnych, ani na współczesnych mapach. Ziemię tę zamieszkiwali głównie - choć nie wyłącznie - Karpatorusini. Z drugiej strony, byli i są Karpatorusini żyjący - dawniej i dziś - poza terytorium Rusi Karpackiej. Mieszkają w sąsiadujących z nią krajach, na przykład w Serbii, czy też w bardzo odległych, takich jak Stany Zjednoczone i Kanada. Tematem tej książki jest zatem Ruś Karpacka (ziemia), a także Karpatorusini (naród) rozproszeni w różnych zakątkach świata. [...] Pod osłoną gór przypomina nieco podręcznik akademicki. Trzydzieści rozdziałów układa się w zasadzie w porządek chronologiczny, śledząc wydarzenia i procesy historyczne od czasów prehistorycznych do współczesności. Starałem się zachować równowagę między problematyką polityczną, społeczno-gospodarczą i kulturalną (zwłaszcza religijną). [...] Wiele rozdziałów rozpoczyna się od umieszczenia Rusi Karpackiej w szerszym kontekście krajów sprawujących rządy na jej terytorium oraz Europy jako całości. Dlatego Czytelnik będzie mógł się zapoznać z niektórymi aspektami historii Węgier, Polski, Monarchii Habsburgów, Czechosłowacji i Związku Sowieckiego. [fragmenty Przedmowy] [Powyższy opis pochodzi od wydawcy].

Zawiera: 1. Karpatorusini i Ruś Karpacka ; 2. Ruś Karpacka w czasach prehistorycznych ; 3. Słowianie oraz ich przybycie w Karpaty ; 4. Kształtowanie się państwowości w Europie Środkowej ; 5. Ruś Karpacka do początku XVI stulecia ; 6. Reformacja, kontrreformacja i Ruś Karpacka ; 7. Odrodzenie Monarchii Habsburgów na Rusi Karpackiej ; 8. Reformy Habsburgów oraz ich wpływ na Karpatorusinów ; 9. Rewolucja 1848 roku i przebudzenie narodowe Karpatorusinów ; 10. Ruś Karpacka w Austro-Węgrzech (1868-1914) ; 11. Diaspory karpatorusińskie przed I wojną światową ; 12. Ruś Karpacka podczas I wojny światowej (1914-1918) ; 13. Kres dawnego i narodziny nowego ładu (1918-1919) ; 14. Ruś Podkarpacka w Czechosłowacji międzywojennej (1919-1938) ; 15. Preszowszczyzna w Słowacji międzywojennej (1919-1938) ; 16. Łemkowszczyzna w dwudziestoleciu międzywojennnym w Polsce (1918-1939) ; 17. Diaspory karpatorusińskie w okresie międzywojennym (1918-1939) ; 18. Inne narody na Rusi Podkarpackiej w dwudziestoleciu międzywojennym ; 19. Autonomiczna Ruś Podkarpacka i Karpato-Ukraina (1938-1939) ; 20. Ruś Karpacka podczas II wojny światowej (1939-1944) ; 21. Ruś Karpacka w okresie przejściowym (1944-1945) ; 22. Ruś Podkarpacka / Zakarpacie w Związku Sowieckim (1945-1991) ; 23. Preszowszczyzna w powojennej, komunistycznej Czechosłowacji (1945-1989) ; 24. Łemkowszczyzna i Łemkowie w PRL (1945-1989) ; 25. Dawne i nowe diaspory karpatorusińskie (1945-1989) ; 26. Rewolucje 1989 roku ; 27. Postkomunistyczne Zakarpacie - Ukraina ; 28. Postkomunistyczna Preszowszyzna i Łemkowszczyzna - Słowacja i Polska ; 29. Inne społeczności karpatorusińskie po rewolucjach 1989 roku ; 30. Ruś Karpacka - kraina istniejąca czy wyimaginowana?

dostępna do wypożyczenia

Ta pozycja znajduje się w zbiorach 2 placówek. Rozwiń listę, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia dla Dorosłych

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 94(4) (1 egz.)

Czytelnia Główna

Egzemplarze są dostępne wyłącznie na miejscu w bibliotece: sygn. 93/94 (1 egz.)

Książka

W koszyku

oceń

Autor

Fedorowicz Andrzej.

Forma i typ

Książki Literatura faktu, eseje, publicystyka

Temat

Auschwitz-Birkenau (niemiecki obóz koncentracyjny) Sobibor (niemiecki obóz zagłady) Obozy pracy II wojna światowa (1939-1945) Ruch oporu Służba bezpieczeństwa Ucieczki więźniów Więźniowie polityczni Więziennictwo Zesłania Niemcy Srebrna Góra (woj. dolnośląskie) Polska Rosja Syberia (Rosja) ZSRR

Gatunek

Biografia

Dziedzina i ujęcie

Historia

Uwięzieni a niepokonani. Uciekali z obozów czy więzień, skąd często nikt przed nimi nawet nie próbował uciekać. Aby dotrzeć do tych, którzy czekali na ich powrót, potrafili przejść przez wrogie kraje tysiące kilometrów. Maurycy Beniowski - skradzionym okre?tem z tajnymi aktami z Kamczatki do Europy. Ferdynand Ossendowski - z bolszewickiego piekła przez Mongolie? i Chiny do Polski. Gotowy scenariusz hollywoodzkiego filmu. Książkową relację z wyprawy komuniści wyszukiwali w bibliotekach i palili na stosach. Jędrzej Giertych – brawurowa ucieczka jeńca ze ściśle strzeżonej twierdzy w Srebrnej Górze. Kazimierz Piechowski, Gienek Bendera, Józef Lempart i Stanisław Jaster. Fałszywe komando uciekające z obozu zagłady. Więźniowie przebrani w mundury SS wymykają się z Auschwitz – przy okazji wywożąc na zewnątrz słynny raport Pileckiego. Wielka ucieczka z Sobiboru – największa ucieczka z obozu śmierci w czasie II wojny światowej. Bronisław Szeremeta – z sowieckiego łagru przez dzika? tajge? do polskiej konspiracji we Lwowie. Wanda Pawłowska – miłos´c´ matki pokonała sowiecka? bezpieke? . Dodatkowo: Ucieczka „złotego konwoju”, epicka opowieść o ewakuacji polskich zapasów złota we wrześniu 1939 r. Czy to wiek osiemnasty czy dwudziesty, dalekie ostępy Syberii, twierdza Donżon, czy KL Auschwitz - bohaterów łączy polski gen wolności. Nie ma takich więzień, z których Polacy nie potrafiliby uciec. /Powyższy opis pochodzi od wydawcy/.

dostępna do wypożyczenia

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia dla Dorosłych

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 94(438) (1 egz.)