Dziesięć opowieści o tym, co zniewala (religia, płeć, obyczaje) i o chwilach wyzwolenia. Ogroźnych ludzkich słabościach i poszukiwaniu świętości.

JAREK WESTERMARK (ur. 1985) debiutował w 2016 roku zbiorem Opowiadania, które napisałem(Nisza). Tłumaczy powieści, pisze opowiadania, wiersze i piosenki. Publikował m.in. w „Piśmie”, „Znaku”, „Przekroju”, „Elewatorze” i „Wizjach”. Lubi grać na harmonijce i malować figurki.

Dziesięć opowieści o tym, co zniewala (religia, płeć, obyczaje) i o chwilach wyzwolenia. Ogroźnych ludzkich słabościach i poszukiwaniu świętości.

JAREK WESTERMARK (ur. 1985) debiutował w 2016 roku zbiorem Opowiadania, które napisałem(Nisza). Tłumaczy powieści, pisze opowiadania, wiersze i piosenki. Publikował m.in. w „Piśmie”, „Znaku”, „Przekroju”, „Elewatorze” i „Wizjach”. Lubi grać na harmonijce i malować figurki.

Obóz dla uchodźców, gdzieś na krańcach Europy. Dwaj bohaterowie – Europejczyk i Syryjczyk – opowiadają o tym miejscu z odmiennych perspektyw. Szukają tam dla siebie, ratunku, każdy na swój sposób. Wokół rozbrzmiewają anonimowe głosy wykluczonych, mieszkańców, a nawet polityków. Mieszają się czasy, języki i konwencje. Azylto szukanie formy zdolnej nazwać rozpad naszego świata.

„Należy chyba bać się o tę książkę. Bo czy da się znaleźć język adekwatny do katastrofy, którą próbuje ona – właściwie co? – relacjonować? przybliżyć? zreinterpretować? Mościcki stara się opowiadać z różnych perspektyw, patrzeć więcej niż jedną parą oczu, stara się być i wewnątrz, i na zewnątrz koszmaru. Jego opowieść meandruje, waha się, przybliża i oddala od opisywanych miejsc i twarzy, czasem zamiera i poprzestaje na wyliczance imion nieżyjących osób.

Należy chyba bać się o tę książkę, boczy literatura w ogóle jest w stanie tyle unieść? Ale co się stanie z naszymi opowieściami, jeśli zaniecha takich prób?”

Barbara Klicka

„Rozbił się kiedyś nowozelandzki samolot pasażerski o najwyższy szczyt Antarktydy, bo pilot pomylił lądolód z niebem. Tak samo giną codziennie topielcy, niebo im się miesza z czeluścią, i taka jest książka Mościckiego: „Amena, Gloria, Nurah, Taiba, Zainab, Ersi, Jazmine, Farah, Victoria, Nadine, Beza, Roaa – wyrzuciły ich na brzeg”. Być może ta opowieść winna składać się ze stu dwudziestu stron takiego indeksu – byłaby wtedy nieco bardziej wartka, ale i pewnie trochę bardziej kłamliwa. Nie może jednak – zajawka musi czytelnika od tekstu odrzucać, żeby w samym tekście mógł utonąć i obrócić się na wznak jeszcze żywy, zobaczyć, co nad tekstem ciągle stoi. Sam tekst znowu – żeby zrównał niebo z czeluścią w nas i w nas utonął; żeby nigdy go nie wyrzuciło na brzeg nas.”

Konrad Góra

Druga - po nagrodzonej Nagrodą Literacką im. Gombrowicza debiutanckiej "Mapie" - prozatorska książka Sadurskiej. Tu także w fascynujący sposób nakładają się na siebie odległe czasy i losy ludzi.

Dawno, dawno temu człowiek ujarzmił przyrodę, nie przezwyciężył jednak śmierci, bo nie wyeliminował ze swojego życia przypadku. Wymyślił zatem grę, czyli taką sytuację, w której zawsze z przypadkiem wygra. Jej teoretyczną realizacją są szachy, życiową zaś - wojna. W długim opowiadaniu Barbary Sadurskiej historia tych arcyludzkich sztuczek sięga prehistorii, a współcześnie zapętla się, nie znajdując ostatecznego rozwiązania. W dobrej literaturze, a taką jest proza Sadurskiej, wszystko, co prawdopodobne, pozostaje w piękny sposób nierozstrzygalne.

Karolina Felberg

O AUTORCE:

Barbara Sadurska

prawniczka, pisarka. Za debiutancki zbiór opowiadań Mapa (Nisza 2019) otrzymała Nagrodę im. Witolda Gombrowicza. Stypendystka Miasta Krakowie. Ma męża, dwoje dzieci, dwa koty i psa.

56 szkiców o czytaniu książek i o ich wzajemnych związkach autorstwa niedoścignionego erudyty.

Autor tej książki uważa się za medium, poprzez które rozmawiają ze sobą inne książki. Gdyby nie on, może by się nie spotkały. Z tych spotkań spisuje fragmenty rozmów tego, co napisane, z tym, co wyczytane, tego, co wyczytane, z tym, co domyślane, tego, co domyślane, z tym, co tylko przypuszczalne, tego, co przypuszczalne, z tym, co zaledwie widmowe. Ale z zasady przepędza zmyślone. Taki ta książka proponuje styl lektury.

Gdyż w opozycji do historii literatury widzi w ścisłym czytaniu królową wszech nauk nieścisłych.

Dziewięćdziesiąt procent tego, co o pisaniu i czytaniu wiadomo, zawdzięczamy naukom o literaturze. Autora tej książki interesuje pozostałe dziesięć procent.

"Interesują go wszelkie odnogi literatury, jej ścinki, ukosy, zagubione kiedyś lub zerwane nitki w ściegu. Wielkim bohaterem zbioru jest więc heterologia, Inność. »Świat staje się labiryntem, gdy zabłądzi do niego Inny« – pisze Gondowicz. A pisze to jako znamienity krytyk i jako filolog, który w swoich lekturach kopie głęboko i wyraźnie wbrew nurtowi, idąc w ślad za innymi amatorami bocznych dróg i strychów – Brunonem Schulzem, Franzem Kafką, Witkacym (którzy są także bohaterami esejów). Przy tym warszawskiego krytyka jak zawsze nie opuszcza gombrowiczowski humor, więc trochę dostaje się tym, którzy używają Baudrillarda i Derridy, »by zostać doktorem«". (z recenzji Kamili Dzikiej-Jurek pt. Trzymając literaturę za guzik zamieszczonej w miesięczniku "Znak")

O AUTORZE

Jan Gondowicz, ur. w 1950 r., literaturoznawca bardzo niezależny, tłumacz i wydawca. Autor bestiariusza Zoologia fantastyczna uzupełniona, książekeseistycznych Pan tu nie stał, Paradoks o autorze, Duch opowieści, monografiiTrans-Autentyk. Nie-czyste formy Brunona Schulza, a także licznych opracowań i przekładów.Za przekład Ćwiczeń stylistycznych Raymonda Queneauotrzymał Nagrodę „Literatury na Świecie”w dziedzinie poezji. Był nominowany do Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego(2015) oraz do Nagrody Literackiej Gdynia(2015) w kategoriiesej.

38 refleksyjnych, poetyckich opowiadań wybitnego poety.

"Te opowieści nie są takie zabawne, jak się wydaje - przestrzega autor na każdym kroku. A jednak, choć się nie wydaje, są one również zabawne. I na tym polega ich urok". Anna Kamieńska

"... zdegradowane, pośmiertne krajobrazy wypełniają niemałą część [...] ogłoszonego w 1970 roku zbioru [...]. Zagłada, czujemy instynktownie, skrywa się tu za niejednym zdaniem. Właśnie tak, jakby pisarz umyślnie przesłonił ją welonem innego języka". Piotr Paziński

Zuzanna Fruba pozwala nam przeczytać rodzinną korespondencję z czasu po ucieczce ojca z Polski w czerwcu 1982. Miała niespełna trzy lata, kiedy wyjechał. Nigdy więcej się nie zobaczyli. Pięć lat po wyjeździe ojciec zginął w Nowym Jorku w wypadku samochodowym. Listy pisane przez najbliższych pokazują czas stanu wojennego z domowej perspektywy, codzienne uciążliwości i tamte tragiczne dylematy. Widać, jak polityka niszczy szczęśliwą rodzinę. Autorka sprawdza też prawdziwość plotki, że ojciec był amerykańskim agentem. Rozmawia z ludźmi, którzy go znali, przytacza donosy przechowane w IPN.

Niezwykłe świadectwo, przejmujący głos tamtego, dziś tak chętnie mitologizowanego czasu.

O autorce

Zuzanna Fruba,

rocznik 1979, architektka wnętrz, studiowała na ASP w Warszawie i w Design Academy w Eindhoven. Współautorka (z Hanną Faryną-Paszkiewicz) Warszawskich gorsecików zanikających (Nisza 2013 i 2023), dużej monografii tyciego kafelka. Autorka Dziwnego domu nad Wisłą (Bęc Zmiana 2015), książki dla dzieci o awangardowej willi, autorka i ilustratorka rymowanego thrillerka Gdzie jest lodziarz? (Nisza 2018). Warszawianka mieszkająca w Berlinie. Mama Brunia, Marianny i Helenki.

Dziewczyna to zapis dalszych losów bohaterki Dziewczynki, pierwszej książki Alony Frankel dla dorosłych, uhonorowanej w Izraelu najważniejszymi literackimi nagrodami. Tamta opowiada o dzieciństwie w czasach Holokaustu i w pierwszych latach po wojnie w ukochanym Krakowie. Ta jest opowieścią o niełatwym oswajaniu się bohaterki z Izraelem, do którego przybywa ostatniego dnia 1949 roku.

Dwunastolatka odkrywa nowy świat, przygląda się uważnie, wszystko widzi i wszystko zapamiętuje. Dzięki ostremu spojrzeniu młodej dziewczyny i nowej imigrantki poznajemy Izrael lat pięćdziesiątych w całej jego zmysłowości, pięknie i brzydocie.

Nowy język, nowa kultura, poczucie wyobcowania i wielka tęsknota – za tym, co było, co jest, co będzie… Za miłością. Przed rozpaczą ratują nastolatkę książki, filmy, potrzeba obcowania ze sztuką i tworzenia. Oswajając się z nową ojczyzną, dziewczyna dojrzewa, staje się kobietą.

Alona Frankel opowiada o trudnych sprawach, czasem strasznych, ale widzi też komizm rozmaitych sytuacji. Dlatego Dziewczyna jest głęboko poruszająca, a często nieodparcie śmieszna.

Alona Frankel jest znaną na kilku kontynentach autorką książek dla dzieci. W Polsce kolejne roczniki dzieci korzystają z niezastąpionego Nocnika nad nocnikami, uczą się od Anielki, w którą wstąpił diabeł i z Książki pełnej miłości, czyli jak Michałek przyszedł na świat.

Furtkę przy dozorcy trudno nazwać powieścią. Powiedziałbym, że jest to raczej „czyn literacki”, dodajmy: najwyższej jakości.

Utwór, z pozoru jednorodny, rozpada się na dwie części, z których druga też się rozpada na dwie, więc w sumie składa się z trzech.

Zasadniczo chodzi o okres w życiu pisarza, gdy pracował na krakowskich Azorach jako robotnik przy remoncie bloku. Część pierwsza to skrzętne, ale też nader fantazyjne opisy kilkudziesięciu mieszkań. Nie możemy się tu spodziewać „zapisu socjologicznego” w stylu Zofii Rydet, bowiem napisał je Bawołek, składają się one jednak na zbiorowy portret Polaków XXI wieku dokonany w znacznej mierze przez zwykłe wyliczenie przedmiotów, które u siebie gromadzą i którymi się otaczają. Jest to zabieg w swojej prostocie genialny i próżno w polskiej prozie potransformacyjnej szukać czegoś pod tym względem lepszego.

W części drugiej do głosu dochodzą sami robotnicy, opisani z behawioralną bezwzględnością, ale i nie bez sympatii, która kończy się w części trzeciej, gdy sam narrator zostaje brygadzistą, staje na czele grupy, ale też się od niej odłącza. Dochodzą do głosu zakulisowe intrygi, podstępy, których jest obserwatorem i ofiarą. Całość kończy się niespodziewanym, nieoczywistym happy endem. To tyle, jeśli chodzi o streszczenie.

Dodam tylko, że (po śmierci Jerzego Pilcha) Bawołek po raz kolejny udowadnia, że jest teraz najwyborniejszym polskim stylistą, a utwór ten (chociaż powstał dobrych parę lat temu, w okresie, gdy pisarz – w co trudno dziś uwierzyć – nie miał nadziei na znalezienie wydawcy) zaskakuje swoją aktualnością, nieustannym wsadzaniem dociekliwego palca we wciąż niezasklepione narodowe rany.

Jest to jedno z „nieznanych arcydzieł”, z których (po jego wydaniu) będziemy kiedyś dumni.

Adam Wiedeman

Opowiadania zebrane w tomie „Halny” („Nowohucka kolęda”, „Królowa” i „Halny”) łączy miejsce akcji – Nowa Huta - i środowisko bohaterów. To gangsterzy, dilerzy narkotyków, nieudani muzycy po wyrokach za spowodowanie po pijanemu śmierci kilku osób. Jak napisał Jarosław Rojek, autor blurba, bohaterowie Jarka „snują eposy o skurwionych superbohaterach, rycerskie romanse bez szczęśliwego zakończenia, moralitety bez rozgrzeszającego morału”. Ich wewnętrzne monologi są prawdziwe, także za sprawą języka, brutalnego, wulgarnego, o mocnym, miejscami rapowym rytmie.

„Halny” jest portretem miasta, chociaż nie tego kulturalnego, ani nawet tego znanego turystom. Nie chodzi tu też o historię czy np. topografię. Igor Jarek z wielkim talentem portretuje mieszańców. Tych, którzy z Krakowem Miastem Literatury UNESCO nie mają nic wspólnego, bo jak zauważył Jarosław Rojek, ”Huta z opowiadań Jarka to id wielkiego miasta, jego ciemna strona, rezerwuar wszystkiego, co najgorsze, co nie znosi dziennego światła”.

Z recenzji Jacka Świądra w “Książkach. Magazynie do Czytania””

“Igor Jarek ma 30 lat zasób słów Pilcha i wyobraźnie Żadana. […] Czym ona [książka Halny] jest? Yo opowiadanie, proza poetycka, strumień świadomości, opera, reportaż, a troche też scenariusz kina akcji. Zacierają się granice i nie ma to znaczenia, bo Jarek tworzy cały świat, a nie ksiązkę w jakimś tam gatunku”.

O AUTORZE

IGOR JAREK debiutował w 2008 roku jako dziewiętnastolatek, laureat konkursu im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, tomikiem wierszy Różyczka. Wydał też zbiór Białaczka. Wiersze publikuje również w „Odrze”, „Śląsku”, „Opcjach”, „Portrecie”, „Arkadii”, „Gazecie Wyborczej”, „Zeszytach Poetyckich”.

Wraz z żoną, graficzką Judytą Sosną, stworzył trzy komiksy wydane przez Kulturę Gniewu:
Słowacki, Spodouścii Czarna Studnia. W „Dialogu” opublikował dramat Glück Auf!i monodram Królowa.

Nie ukończył nauki w liceum. Do 2010 utrzymywał się z prac dorywczych, pracował też w Wielkiej Brytanii, przez kilka lat był górnikiem w „KWK Staszic”. Mieszka na Nowej Hucie z żoną i córką Igą.

Opowiadania zebrane w tomie "Halny" ("Nowohucka kolęda", "Królowa" i "Halny") łączy miejsce akcji – Nowa Huta - i środowisko bohaterów. To gangsterzy, dilerzy narkotyków, nieudani muzycy po wyrokach za spowodowanie po pijanemu śmierci kilku osób. Jak napisał Jarosław Rojek, bohaterowie Jarka „snują eposy o skurwionych superbohaterach, rycerskie romanse bez szczęśliwego zakończenia, moralitety bez rozgrzeszającego morału”. Ich wewnętrzne monologi są prawdziwe, także za sprawą języka, brutalnego, wulgarnego, o mocnym, miejscami rapowym rytmie.

"Halny" jest portretem miasta, chociaż nie tego kulturalnego, ani nawet tego znanego turystom. Nie chodzi tu też o historię czy np. topografię. Igor Jarek z wielkim talentem portretuje mieszańców. Tych, którzy z Krakowem Miastem Literatury UNESCO nie mają nic wspólnego, bo jak zauważył Jarosław Rojek, "Huta z opowiadań Jarka to id wielkiego miasta, jego ciemna strona, rezerwuar wszystkiego, co najgorsze, co nie znosi dziennego światła".

Osadzona w kulturze Japonii uniwersalna historia dojrzewania młodej kobiety.

"Nigdy nie strzelaj przeciwko nikomu; nigdy nie strzelaj, żeby kogoś uwieść; nigdy nie strzelaj, żeby być od kogoś lepszą; nigdy nie strzelaj, żeby cokolwiek sobie udowodnić; strzelanie z łuku to stan, którym można się dzielić.

Słowa te towarzyszą Haru, od kiedy trafiła do dojo, gdzie nauczy się i drogi łuku, i drogi życia, która sprawi, że wszystko zakwestionuje, wszystko zaryzykuje i wszystko straci. Po to, żeby wszystko zyskać.

Po przeczytaniu historii Haru inaczej przeczytasz własne życie" - zapowiada autorka Flavia Company.

O AUTORCE

Flavia Company, urodzona w Buenos Aires w 1963 roku, jest autorką powieści, opowiadań i wierszy, jednym z najbardziej oryginalnych głosów swojego pokolenia. Jej książki, pisane zarówno po hiszpańsku, jak i po katalońsku, wydawane są w przekładach we Francji, Holandii, Brazylii, Niemczech, Portugalii, Włoszech i Stanach Zjednoczonych.

Z wykształcenia filolożka jęz. hiszpańskiego, wykłada pisanie kreatywne, specjalizuje się w mikroopowiadaniach. Dziennikarka, tłumaczka, joginka, żeglarka i pianistka, w czerwcu 2018 roku wyruszyła w podróż dookoła świata. Ostatnio swoich książek nie podpisuje już własnym nazwiskiem. W 2020 roku do hiszpańskich księgarń trafiła pierwsza powieść autorstwa Haru, Ya no necesito ser real(Nie muszę już być prawdziwa).

Frankenstein jest wielkim zmyśleniem. I może takim samym zmyśleniem jest zaginiony rękopis The Ideot Claire Clairmont. Bajon podąża tym tropem, stając się zaangażowanym adwokatem Claire, tworząc własny, przekorny komentarz do dziejów potwora.

Latem 1816 przybrane siostry Claire Clairmont i Mary Godwin zamieszkały z poetami: Shelleyem i Byronem oraz lekarzem tego ostatniego Polidorim w willi nad Lemanem w Szwajcarii. Pył z erupcji wulkanu Tambury unosił się wtedy nad światem, wschodziło czarne słońce. Europą wstrząsały bunty głodującej biedoty. Szykowano się na Apokalipsę, a zgromadzeni w willi kochankowie zajęli się pisaniem opowieści grozy. Znamy ją jako Frankensteina, powieść o nieszczęśliwym homunkulusie, który mści się na swoim twórcy za to, że go powołał do życia.

Kto naprawdę napisał tę książkę? Mary Godwin, późniejsza pani Shelley, jak się powszechnie uważa? Jej mąż? Lord Byron? A może osoba, której o autorstwo dotąd nikt nie podejrzewał, czyli Claire Clairmont?

Kasper Bajon podąża tym ostatnim tropem, staje się zaangażowanym adwokatem Claire, a przy okazji tworzy własny, przekorny komentarz do dziejów potwora.

Skąd jednak Ideot, skąd ten tajemniczy tytuł? Według Bajona tak właśnie: The Ideot miała być zatytułowana powieść pisana przez Clairmont i Shelleya.

To nie jest powieść o śmierci, to opowieść o umieraniu. Szczera, intymna do granic, groteskowa, brutalna, smutna i okropnie śmieszna. To dziennik umierania ojca, nie książka wspomnieniowa. To historia o rodzinie w sytuacji granicznej. O instytucjach opiekuńczych, które zawalają sprawę. O Kościele, który zawala, służbie zdrowia, która zawala. To opowieść o czułości i bliskości, które zalewa gniew, bezradność, rozpacz i wściekłość. To w końcu krzyk przeciwko nielegalności eutanazji.

O AUTORZE

Mateusz Pakuła, ur. w 1983 r. dramatopisarz, dramaturg, reżyser teatralny, wielokrotnie nagradzany za swoje sztuki, adaptacje, spektakle i słuchowiska. Laureat Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. Wydał sześć książek z dramatami. Ta książka jest jego debiutem prozatorskim.