Poprzedni tytuł. : Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu.

Tematyka niniejszego numeru „Management Forum” wpisuje się w szeroki nurt dotyczący zmian, doskonalenia i rozwoju mających zapewnić organizacjom sukces – rozumiany również jako utrzymanie przewagi konkurencyjnej – w szybko zmieniającym się, niepewnym otoczeniu. Niestabilność uwarunkowań technologicznych, prawnych czy ekonomicznych zmusza współczesne organizacje do ciągłego ulepszania swoich modeli biznesowych, procesów, struktur czy praktyk zarządzania oraz poszukiwania źródeł nowych rozwiązań i innowacji. Tom otwiera interesujący artykuł poświęcony społecznym i kulturowym aspektom sukcesu organizacji, w którym autor postuluje konieczność szerszego, wielowymiarowego spojrzenia na efektywność przedsiębiorstwa, uwzględniającego godzenie sprzeczności między różnymi kategoriami tego sukcesu, wpływ różnych interesariuszy, a także poszerzającego wymiary efektywności o tzw. efektywność społeczną oraz dobrostan psychologiczny pracowników. Kolejny artykuł poświęcony jest przedsiębiorczości technologicznej jako mechanizmowi rozwoju strategicznego organizacji. Za centralną kategorię konceptu przedsiębiorczości technologicznej autor uznaje szansę technologiczną, przyjmując, że jej eksploracja i eksploatacja stanowią dwie główne składowe procesu przedsiębiorczości technologicznej, leżącej u podstaw rozwoju strategicznego organizacji i uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. Źródłem tej przewagi mogą być także – jak przekonuje autorka następnego artykułu – badania uniwersyteckie, z zastrzeżeniem jednak, że musi zostać spełnionych wiele warunków niezbędnych do tego, aby skutecznie finansować badania, a następnie zapewnić upowszechnienie ich wyników wśród zainteresowanych przedsiębiorstw. Celem kolejnego artykułu jest przedstawienie możliwości zastosowania analizy sieci społecznych (Social Network Analysis – SNA) jako metody badawczej umożliwiającej spojrzenie na sieć z perspektywy całościowej, konkretnej grupy przedsiębiorstw lub pojedynczego uczestnika oraz postawienie diagnozy stanowiącej punkt wyjścia do doskonalenia struktury sieci oraz procesów w niej zachodzących, np. wymiany informacji, wiedzy czy towarów. Coraz powszechniejszym sposobem doskonalenia różnych aspektów funkcjonowania organizacji stają się w ostatnich latach tzw. modele dojrzałości, które podpowiadają pewną sprawdzoną drogę postępowania, zwiększającą prawdopodobieństwo sukcesu w zarządzaniu procesami, projektami, wiedzą itd. W kolejnym artykule przedstawiono zarys takiego właśnie modelu dojrzałości, dotyczącego zagadnienia zarządzania ryzykiem reputacji, który może stanowić dla menedżerów swego rodzaju mapę drogową umożliwiającą stopniowe, konsekwentne wdrażanie polityki, procesów i praktyk mających szczególne znaczenie dla kontrolowania ryzyka reputacji. Do modelu dojrzałości odwołuje się również autorka ostatniego artykułu, przedstawiając kluczowe czynniki sukcesu w zarządzaniu projektami w podstawowych jednostkach samorządu terytorialnego w Polsce. Przyjmując założenie o istnieniu związku pomiędzy dojrzałością projektową a doskonałością zarządzania projektami, autorka poddała weryfikacji relacje zawiązujące się pomiędzy specyficznymi praktykami a poziomami dojrzałości projektowej badanych jednostek, co pozwoliło na wyznaczenie tych czynników, które mają istotny wpływ na osiągany organizacji poziom doskonałości w zarządzaniu projektami.

Od Redakcji Społeczeństwo europejskie w coraz większym stopniu staje się społeczeństwem miejskim. W literaturze naukowej studia miejskie z różnymi obszarami badań stają się coraz bardziej dynamicznie rozwijającą się subdyscypliną. Miasta, zwłaszcza globalne, stają się głównymi miejscami inicjowania rozwoju społeczno-gospodarczego. W tym kontekście nieco mniej uwagi poświęca się ośrodkom miejskim, które na skutek utraty statusu miasta przemysłowego popadły w pewien stan zastoju na skutek zmian związanych z postępującym procesem globalizacji. Aktualny, LXIII/1 tom Przeglądu Socjologicznego zawiera prezentację tekstów będących wynikiem prowadzonych badań w różnych ośrodkach akademickich nad procesami współdziałania i jakością życia w niemetropolitalnych miastach europejskich poddawanych wpływom różnych procesów politycznych i gospodarczych. Tom otwiera esej o perspektywach integracji i polityce europejskiej tak istotnie oddziałującej na procesy zachodzące w środowiskach miejskich. Kolejny artykuł koncentruje uwagę na problematyce miast partnerskich w kontekście formowania się relacji przyjaźni i współpracy w polityce europejskiej. Artykuł następny dotyczy wzorów i struktury zaufania w poprzemysłowych miastach Europy Środkowej i Wschodniej. Dwa kolejne teksty prezentują wyniki badań socjologów nad problematyką jakości życia zarówno w ujęciu teoretycznym jak i empirycznym. W pierwszym z nich prowadzone są analizy przydatności pomiarów tego zjawiska, a w drugim prezentowane są wyniki badań w odniesieniu do poprzemysłowych miast Europy Środkowej i Wschodniej. W kolejnych artykułach podejmowane są zagadnienia relacji pomiędzy miastem postrzeganym w kategoriach kulturowo-społecznych, a miastem jako pewną formą przedsiębiorczości oraz próby analiz przestrzeni miejskiej w perspektywie „teorii scen”. Tom zamyka tekst referujący problemy współczesnych wspólnot mieszkaniowych w mieście poprzemysłowym.

Tom poświęcony jest problematyce podziałów społecznych, ich przeobrażeń, uwarunkowań i konsekwencji. Główne wątki analiz prezentowane w tomie odnoszą się do przemian, jakim podlegają struktury współczesnych społeczeństw w pierwszej dekadzie XXI wieku, poddane oddziaływaniu procesów globalizacyjnych i transformacyjnych. Większość artykułów zamieszczonych w tomie charakteryzuje klasyczne podejście do analiz struktury społecznej oparte na próbach dobranych metodą losową. Analizy te dokumentują, iż współczesne społeczeństwa nadal mają strukturę warstwową, a teorie klasowe wciąż pozwalają nam wyjaśnić sposób, w jaki nierówności związane z produkcją i rynkiem, dostępem do edukacji i zasobów organizacyjnych, utrwalają stare i nowe nierówności w czasie. Procesy klasowe nie są jednak jedynymi czynnikami przyczyniającymi się do utrzymania i reprodukcji nierówności. Stąd badanie strukturalnych nierówności społecznych pozostaje wyzwaniem i jednym z głównych celów socjologicznych eksploracji. Teksty zamieszczone w tomie ilustrują różne podejścia stosowane przez badaczy dla wyjaśniania strukturalnych nierówności społecznych wraz z towarzyszącymi im wzorami przekonań i działań.

Numer specjalny (część II): Psychologia kulturowa [Special issue (part II): Cultural psychology] Redaktor numeru: Anna Kwiatkowska [Editor: Anna Kwiatkowska] W numerze [Contents] Grażyna Wieczorkowska-Wierzbińska, Jerzy Wierzbiński, Anna Olga Kuźmińska: Porównywalność danych sondażowych zebranych w różnych krajach [Comparability of survey data collected in different countries], doi: 10.7366/1896180020142901, s. 128–143; Anna Kwiatkowska, Joanna Roszak, Renata Sikora, Ben C. H. Kuo, Konstantin Karpinskij, Tatiana Gushchina, Greta Gober: Kulturowa adaptacja Międzykulturowej skali radzenia ze stresem (Cross-Cultural Coping Scale, CCCS) Kuo, Roysircara i Newby-Clarka [Cultural adaptation of Cross-Cultural Coping Scale – CCCS, by Kuo, Roysircar and Newby-Clark], doi: 10.7366/1896180020142902, s. 144–164; Kuba Kryś, Karolina Hansen: Tylko głupcy uśmiechają się do obcych? Analiza różnic kulturowych w postrzeganiu społecznym inteligencji i szczerości osób uśmiechniętych [Only the stupid smile at strangers? Analysis of cultural differences in social perception of intelligence and honesty of smiling individuals], doi: 10.7366/1896180020142903, s. 165–178; Monika Biłas-Henne, Paweł Boski: Bufor wielokulturowy [Multicultural buffer], doi: 10.7366/1896180020142904, s. 179˜–199; Katarzyna Lubiewska: Znaczenie kolektywizmu i indywidualizmu dla zachowań rodzicielskich matek oraz przywiązania polskich i niemieckich nastolatków w perspektywie hipotezy kulturowego dopasowania [Cultural fit hypothesis: The impact of individualism-collectivism on maternal parenting and adolescent attachment in Germany and Poland], doi: 10.7366/1896180020142905, s. 200–219; Magdalena Żemojtel-Piotrowska, Jarosław Piotrowski, Piergiorgio Argentero, Sergiu Baltatescu, Gopa Bardhwaj, Marcin Bukowski, Rachel Calogero, Melania Chargazia, Amanda Clinton, Murnizam Hj. Halik, Dzintra Ilisko, Narine Khachatryan, Martina Klicperova-Baker, Monika Kovacs, Eva Letovancova, Kadi Liik, Jarosław Michałowski, Ivo Nord, Elena Paspalanova, Pablo Perez de Leon, José Techera, Mariano Rojas, Joanna Różycka, Beate Seibt, Iryna Semkiv, Habib Tiliouine, Ha Khanh Truong, Alain Van Hiel, Kees van den Bos, Eduardo Wills-Herrera: Kulturowe wymiary postaw roszczeniowych [Cultural dimensions of entitlement], doi: 10.7366/1896180020142906, s. 220–240.

ARTYKUŁY [Articles] Maciej Holko: Kontrowersje wokół teorii rozwoju regionalnego [Controversies regarding the theory of regional development ], doi: 10.7366/1509499536101, s. 5–22; Dominika Wojtowicz, Tomasz Kupiec: Fundusze unijne szansą na wzrost gospodarczy? Studium przypadku województwa lubelskiego [European Union funds, a chance for economic growth? Case study of lubelskie voivodship], doi: 10.7366/1509499536102, s. 23–42; Przemysław Śleszyński: Obszar Metropolitalny Warszawy a rozwój Mazowsza. Wybrane wyniki badań prowadzonych w projekcie „Trendy Rozwojowe Mazowsza” [Warsaw Metropolitan Area and the development of Mazovia. The selected results of the research carried on project “The Development Trends of the Mazovia Region”], doi: 10.7366/1509499536103, s. 43–66; Katarzyna Romańczyk: Instrumenty równoważenia rozwoju Brukseli [The instruments for sustaining Brussels’ development], doi: 10.7366/1509499536104, s. 67–83; Julita Łukomska, Katarzyna Szmigiel-Rawska: Finansowe aspekty współpracy samorządów [Financial aspects of inter-municipal cooperation], doi: 10.7366/1509499536105, s. 84–101; Sławomira Kańduła: Dyskusja na temat zasadności poziomej redystrybucji dochodów między jednostkami samorządu terytorialnego [Discussion on the justification of horizontal redistribution of revenues among local self-government units], doi: 10.7366/1509499536106, s. 102–152. RECENZJE [Book reviews] Wojciech Sońta: Andrzej Majer (2014), Odrodzenie miast, doi: 10.7366/1509499536107, s. 126–130; Call for papers: Regional Studies Association Annual Conference 2016, s. 131–133.

Zmiany instytucjonalne i technologiczne są atrybutami nowoczesności i tworzą nowe wymiary jej transformacji. W literaturze analizowane są takie zjawiska, jak: nowe podejście do zasobów w zarządzaniu i organizacji, cyfryzacja, zielona transformacja w energetyce, rolnictwie, gospodarce miejskiej i wiejskiej oraz usługach publicznych. Są też takie wymiary transformacji, które dopiero wymagają identyfikacji. Prezentowana monografia ma zachęcić do podejmowania takich badań. W kulturze akademickiej każdy jubileusz pracy twórczej badawczej, dydaktycznej i organizacyjnej nabiera szczególnego znaczenia. Refleksja, która towarzyszy takiemu wydarzeniu, dotyczy nie tylko zadumy, co opus magnum Jubilatki pozostawiło w sercach i umysłach ludzi, ale jest także poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o inspiracje, jakie dzieło to otwiera przed przyszłymi pracownikami wiedzy. Księga jubileuszowa Profesor Stanisławy Sokołowskiej ma właśnie takie dwa wymiary. Pierwszy to podziękowania i prezentacja dotychczasowych dokonań Jubilatki (część pierwsza książki). Drugi obejmuje prace podejmujące zagadnienia kluczowe dla obszarów, na których Jubilatka skupiała swoje zainteresowania badawcze, a napisane przez wybitnych przedstawicieli środowiska akademickiego w Polsce (części od drugiej do piątej). Prace dedykowane Jubilatce podzielono na kilka obszarów tematycznych. Część druga monografii zawiera rozdziały na temat teorii organizacji i zarządzania w działaniu. Janusz Strużyna podejmuje zagadnienia rozszerzonej rzeczywistości zasobów organizacji w odniesieniu do zarządzania zasobami ludzkimi. W podobnej konwencji zostały napisane prace Mariana Duczmala i Tadeusza Pokusy, Sabiny Kauf, Anny Mijal i Mirosławy Szewczyk, piszących o społecznym wymiarze logistyki humanitarnej, marketingu w krwiodawstwie, zarządzaniu strategicznym w szkolnictwie wyższym i prosumpcji. O transformacji rolnictwa w kierunku trwałego rozwoju w części trzeciej piszą przedstawiciele ekonomii agrarnej, ekonomii ekologicznej i socjologii wsi: Józef Stanisław Zegar, Grażyna Krzyminiewska, Karol Kociszewski, Katarzyna Smędzik-Ambroży, Sebastian Stępień, Anna Matuszczak i Andrzej Czyżewski oraz Anna Bisaga. Podejmują oni zagadnienia różnych wymiarów modernizacji gospodarstw rolnych. O rozwoju zrównoważonym społecznie decydują dochody gospodarstw domowych. Zagadnienia te analizują w części czwartej: Krystyna Hanusik i Urszula Łangowska-Szczęśniak, Barbara Chmielewska, Roman Sass oraz Agnieszka Wojewódzka-Wiewiórska. Na poziom dochodów gospodarstw domowych w istotny sposób wpływa dywidenda od wzrostu gospodarczego w postaci różnych form wsparcia, analizowanych w prezentowanych opracowaniach. Transformacja obszarów wiejskich jest także źródłem satysfakcji z życia. Zintegrowane podejście do rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich jest następstwem terytorializacji i endogenizacji ich rozwoju. Ten wymiar transformacji rozwoju obszarów wiejskich w świetle wielopoziomowych struktur zarządzania omawiają w części piątej: Edyta Szafranek-Stefaniuk, Elżbieta Psyk-Piotrowska i Ewelina Gwara, Maria Śmigielska, Dariusz Rajchel i Ewa Pałka-Łebek oraz Maria Bucka. Trwały rozwój obszarów wiejskich wymaga innowacji technologicznych i społecznych, o których piszą: Ludmiła Kołek i Andrzej Pilarczyk, Aleksandra Cichoń, Katarzyna Łuczak, Izabella Pisarek i Grzegorz Kusza oraz Tomasz Ciesielczuk.